Người thân của bạn đang bị nợ xấu, và bạn băn khoăn liệu điều đó có ảnh hưởng đến khả năng mua trả góp hay vay vốn của chính mình? Đây là vấn đề khiến nhiều người lo lắng, đặc biệt khi cần vay tiền cho các nhu cầu quan trọng như mua nhà, xe, hoặc kinh doanh. Đừng để những băn khoăn này cản trở kế hoạch tài chính của bạn – hãy đặt lịch tư vấn miễn phí tại Xử lý nợ của Luật Thiên Mã, nơi các luật sư giàu kinh nghiệm sẽ giúp bạn tìm ra giải pháp tối ưu, đúng quy định pháp luật.
Bài viết này, do đội ngũ luật sư chuyên môn biên soạn, căn cứ vào Bộ luật Dân sự 2015, Luật Các tổ chức tín dụng 2024, Thông tư 31/2024/TT-NHNN, và Thông tư 05/2024/TT-NHNN, sẽ cung cấp thông tin chi tiết về việc người thân bị nợ xấu có ảnh hưởng đến khả năng mua trả góp hoặc vay vốn của bạn hay không, và cách xử lý hiệu quả theo đúng quy định pháp luật hiện hành.
Nợ xấu của người thân ảnh hưởng thế nào đến việc mua trả góp?
1.1. Khái niệm nợ xấu
Theo khoản 5 Điều 3 Thông tư 31/2024/TT-NHNN, nợ xấu là các khoản nợ được phân loại vào nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn), nhóm 4 (nợ nghi ngờ) và nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn). Đặc điểm chung của nợ xấu là:
- Khoản vay đã quá hạn từ 91 ngày trở lên, hoặc
- Khoản vay được cơ cấu lại thời hạn trả nợ nhiều lần nhưng vẫn không có khả năng thanh toán đúng hạn.
Tất cả các thông tin liên quan đến nợ xấu của cá nhân hoặc tổ chức đều được cập nhật và lưu trữ trên hệ thống CIC – Trung tâm Thông tin Tín dụng của Ngân hàng Nhà nước, nơi mà các tổ chức tín dụng sử dụng để thẩm định hồ sơ vay và mua trả góp.
1.2. Ảnh hưởng của nợ xấu người thân
Nhiều người cho rằng chỉ nợ xấu cá nhân mới ảnh hưởng đến khả năng vay vốn hoặc mua trả góp. Tuy nhiên, trên thực tế, nợ xấu của người thân trong gia đình cũng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến quá trình xét duyệt hồ sơ tín dụng, đặc biệt trong các trường hợp sau:
- Bạn và người thân cùng đứng tên trong một hợp đồng tín dụng hoặc bảo lãnh (ví dụ: vợ chồng đồng vay mua nhà, cha mẹ bảo lãnh vay vốn cho con…).
- Tài sản đảm bảo thuộc sở hữu chung, ví dụ: nhà đất thuộc đồng sở hữu của cả hai vợ chồng, hoặc sổ đỏ đứng tên cha mẹ và con.
- Tổ chức tín dụng thực hiện thẩm định hồ sơ theo mô hình rủi ro hộ gia đình, trong đó lịch sử tín dụng của các thành viên cùng hộ khẩu được xem xét để đánh giá khả năng trả nợ.
Do đó, nếu người thân (như vợ/chồng, cha mẹ, con ruột) đang có nợ xấu, đặc biệt là nợ nhóm 4 hoặc 5, bạn có thể bị:
- Từ chối hồ sơ mua trả góp do bị đánh giá là “liên đới rủi ro cao”;
- Yêu cầu cung cấp thêm giấy tờ chứng minh khả năng tài chính độc lập;
- Yêu cầu đổi tài sản bảo đảm hoặc người đồng bảo lãnh khác;
- Chậm xét duyệt hồ sơ do cần kiểm tra kỹ hơn về nguồn thu nhập và quan hệ tài chính giữa các thành viên.
1.3. Số liệu thực tế và cảnh báo
Theo số liệu công bố trên VnExpress vào tháng 1/2025:
- Tổng nợ xấu của toàn hệ thống ngân hàng đạt khoảng 833.300 tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ;
- Ghi nhận hơn 15.000 trường hợp khiếu nại sai sót thông tin trên CIC, nhiều trường hợp liên quan đến nợ xấu của người thân gây ảnh hưởng đến hồ sơ cá nhân.
Điều này cho thấy, việc quản lý tín dụng không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn có thể liên đới đến quan hệ tín dụng gia đình, đặc biệt khi vay mua trả góp các khoản lớn như: xe máy, ô tô, điện thoại, đồ gia dụng hoặc nhà ở.
1.4. Khuyến nghị
Để tránh ảnh hưởng tiêu cực từ nợ xấu của người thân khi mua trả góp, bạn nên:
- Kiểm tra thông tin tín dụng cá nhân và của người đồng sở hữu tài sản (nếu có) tại website của CIC: https://cic.gov.vn.
- Không đứng tên hộ hoặc bảo lãnh cho người thân nếu họ đang có nợ xấu chưa xử lý.
- Chứng minh thu nhập độc lập rõ ràng nếu người thân trong hộ khẩu có lịch sử tín dụng xấu.
- Làm đơn xác nhận không liên đới tài chính với người thân trong hồ sơ tín dụng, nếu cần.
Quy định pháp luật về mua trả góp khi người thân có nợ xấu
2.1. Quy định về thẩm định tín dụng
Hoạt động cho vay trả góp, dù là từ ngân hàng hay công ty tài chính, đều phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về thẩm định tín dụng nhằm kiểm soát rủi ro tín dụng cho tổ chức cho vay. Các văn bản pháp lý liên quan bao gồm:
- Điều 195 Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) năm 2024 quy định: Trước khi cấp tín dụng, tổ chức tín dụng bắt buộc phải thẩm định lịch sử tín dụng không chỉ của người vay mà còn của các bên liên quan, bao gồm người bảo lãnh, người đồng vay, đồng sở hữu tài sản thế chấp hoặc người có quan hệ tài chính mật thiết.
- Thông tư 05/2024/TT-NHNN hướng dẫn rõ: Tổ chức tín dụng phải tra cứu thông tin trên hệ thống CIC (Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia) để xác minh lịch sử tín dụng của khách hàng trước khi ký hợp đồng tín dụng hoặc mua hàng trả góp.
Việc người thân của bạn có nợ xấu sẽ không ảnh hưởng trực tiếp nếu bạn không có liên quan pháp lý đến hợp đồng vay hoặc tài sản đảm bảo. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nếu phát hiện có quan hệ nhân thân và cùng địa chỉ hộ khẩu, tổ chức tín dụng có thể yêu cầu xác minh thêm để đánh giá rủi ro tổng thể.
2.2. Điều kiện mua trả góp
Theo thực tiễn xét duyệt của các tổ chức tín dụng và công ty tài chính, các điều kiện cơ bản để mua trả góp khi người thân có nợ xấu như sau:
- Nếu bạn đứng tên độc lập trên hợp đồng và không tham gia bảo lãnh, đồng sở hữu tài sản hoặc đồng vay, thì lịch sử tín dụng sẽ được đánh giá độc lập, dựa trên thông tin của chính bạn trên CIC.
- Tỷ lệ phê duyệt còn phụ thuộc vào chính sách nội bộ của từng đơn vị. Các ngân hàng thương mại thường thận trọng hơn, trong khi một số công ty tài chính như FE Credit, Home Credit, Mcredit… có thể linh hoạt hơn, nhưng vẫn yêu cầu lịch sử tín dụng “sạch” hoặc thu nhập ổn định cao.
- Trong thực tế, một số trường hợp hồ sơ bị từ chối dù người vay không có nợ xấu, nhưng bị đánh giá rủi ro cao do có quan hệ nhân thân với người đang nợ nhóm 3, 4 hoặc 5.
Số liệu đáng chú ý: Theo thống kê từ Vietnam Report, trong năm 2024, có khoảng 30% hồ sơ vay trả góp bị từ chối với lý do liên quan đến nợ xấu của người thân hoặc của chính người nộp hồ sơ.
Người thân nợ xấu có vay thế chấp được không?
3.1. Quy định về vay thế chấp
Theo Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015, việc vay thế chấp đòi hỏi tài sản bảo đảm phải thuộc quyền sở hữu hợp pháp của người vay, hoặc người vay được ủy quyền hợp pháp để sử dụng tài sản đó làm tài sản thế chấp. Ngân hàng có quyền yêu cầu chứng minh đầy đủ về tính pháp lý và quyền sử dụng tài sản.
Trường hợp tài sản thế chấp thuộc sở hữu chung với người thân đang có nợ xấu, ngân hàng thường từ chối phê duyệt khoản vay do phát sinh rủi ro pháp lý trong quá trình xử lý tài sản nếu xảy ra nợ xấu mới. Việc xử lý tài sản chung đòi hỏi sự đồng thuận của tất cả đồng sở hữu, trong khi người có nợ xấu thường bị hạn chế về năng lực giao dịch dân sự trong mắt tổ chức tín dụng.
3.2. Ảnh hưởng của nợ xấu người thân
Theo Thông tư 05/2024/TT-NHNN, tổ chức tín dụng có quyền thu thập và đánh giá lịch sử tín dụng của người đồng sở hữu tài sản bảo đảm nhằm phòng ngừa rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, trong trường hợp:
- Người vay đứng tên độc lập trên hợp đồng vay;
- Tài sản thế chấp là sở hữu cá nhân, không liên quan đến người thân có nợ xấu;
thì nợ xấu của người thân không ảnh hưởng trực tiếp đến việc xét duyệt hồ sơ vay.
Tuy nhiên, một số ngân hàng có chính sách thận trọng hơn, có thể từ chối các hồ sơ có liên đới tín dụng với người đang trong diện nợ nhóm 3, 4 hoặc 5 – nhất là khi có quan hệ tài chính gần như cùng hộ khẩu, đồng sở hữu, hoặc từng đồng vay tín chấp.
Số liệu gần nhất: Trong năm 2024, có khoảng 25% hồ sơ vay thế chấp bị từ chối do tài sản bảo đảm liên quan đến người thân có nợ xấu, đặc biệt là trong các khoản vay đồng sở hữu (Nguồn: VnBusiness).
Cách xử lý nợ xấu của người thân để mua trả góp hoặc vay vốn
4.1. Thanh toán nợ xấu
Theo Thông tư 05/2024/TT-NHNN, người có nợ xấu cần tất toán đầy đủ khoản vay (bao gồm nợ gốc, lãi, và các khoản phí phạt chậm trả) để xóa lịch sử nợ xấu trên hệ thống CIC. Cụ thể:
- Khoản vay dưới 10 triệu đồng được xóa ngay khỏi lịch sử tín dụng sau khi tất toán.
- Khoản vay trên 10 triệu đồng sẽ được lưu trên hệ thống tối đa 05 năm kể từ ngày tất toán, sau đó mới được xóa.
Việc thanh toán sớm và đầy đủ sẽ giúp người thân bạn phục hồi điểm tín dụng, từ đó không ảnh hưởng đến khả năng vay vốn hoặc mua trả góp của bạn nếu có liên quan tài sản hay bảo lãnh chung.
4.2. Khiếu nại sai sót trên CIC
Nếu thông tin nợ xấu trên CIC của người thân có dấu hiệu không chính xác, bạn có thể thay mặt người đó gửi khiếu nại yêu cầu chỉnh sửa, căn cứ theo Điều 12 Thông tư 05/2024/TT-NHNN. Hồ sơ khiếu nại cần kèm theo:
- Hợp đồng tín dụng (bản sao);
- Giấy xác nhận tất toán khoản vay;
- Biên lai thanh toán hoặc ủy nhiệm chi;
- Văn bản ủy quyền (nếu khiếu nại thay người thân).
Sau khi tiếp nhận, CIC sẽ xử lý thông tin với ngân hàng liên quan trong tối đa 30 ngày làm việc.
Số liệu thực tế: Trong năm 2024, CIC đã tiếp nhận và xử lý thành công khoảng 15.000 trường hợp khiếu nại sai sót thông tin nợ xấu, cho thấy việc phản ánh, điều chỉnh thông tin hoàn toàn khả thi nếu có đủ bằng chứng (Nguồn: VnExpress).
Giải pháp khi người thân có nợ xấu
Người thân có nợ xấu có thể ảnh hưởng đến khả năng vay vốn của bạn, đặc biệt trong trường hợp thông tin tín dụng bị liên đới (đồng bảo lãnh, cùng đứng tên vay…). Tuy nhiên, vẫn có những hướng giải quyết hợp pháp và thực tiễn như sau:
5.1. Sử dụng tài sản riêng để vay
- Người vay có thể sử dụng tài sản cá nhân độc lập (như sổ đỏ, ô tô, sổ tiết kiệm…) để bảo đảm khoản vay, tránh liên đới đến lịch sử tín dụng xấu của người thân.
- Cơ sở pháp lý:
Theo Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015, bên vay có nghĩa vụ trả nợ đúng hạn, và ngân hàng có quyền xét duyệt dựa trên người đứng tên và tài sản bảo đảm riêng biệt. - Lưu ý:
- Cần chứng minh tài sản hoàn toàn không thuộc sở hữu chung hoặc không bị ràng buộc với người thân nợ xấu;
- Duy trì lịch sử tín dụng cá nhân tốt, không có nợ quá hạn để tăng khả năng được duyệt vay.
5.2. Tìm kiếm tổ chức tài chính linh hoạt
- Một số công ty tài chính tiêu dùng (ví dụ như FE Credit, Home Credit…) áp dụng chính sách xét duyệt linh hoạt, không yêu cầu kiểm tra CIC người thân nếu:
- Bạn đứng tên vay độc lập;
- Và không liên quan hợp pháp đến khoản vay nợ xấu trước đó.
- Ưu điểm:
- Hồ sơ xét duyệt nhanh;
- Chấp nhận nhóm khách hàng “bị ảnh hưởng gián tiếp” từ người thân nợ xấu, nếu có thu nhập ổn định.
Số liệu mới nhất: Trong năm 2024, các công ty tài chính tiêu dùng đã phê duyệt 60% hồ sơ trả góp cho khách hàng có người thân dính nợ xấu, nếu người vay độc lập và đáp ứng điều kiện riêng về thu nhập, tài sản. (Nguồn: Tạp chí Tài chính)
Hỗ trợ pháp lý từ Luật Thiên Mã
6.1. Tư vấn pháp lý chuyên sâu
Luật Thiên Mã có đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc Thông tư 05/2024/TT-NHNN về phân loại nợ, cơ cấu lại thời hạn trả nợ và quy trình xử lý thông tin trên CIC.
Chúng tôi hỗ trợ khách hàng:
- Kiểm tra thông tin tín dụng cá nhân và doanh nghiệp theo quy định mới của Ngân hàng Nhà nước.
- Phân tích nguyên nhân xếp hạng nợ nhóm 2, 3, 4, 5 và tư vấn phương án cải thiện.
- Khiếu nại các sai sót dữ liệu tín dụng lên CIC hoặc tổ chức tín dụng.
- Thương lượng trực tiếp với ngân hàng hoặc công ty tài chính để xử lý khoản nợ, cơ cấu nợ, hoặc yêu cầu điều chỉnh thông tin tín dụng theo quy định pháp luật hiện hành.
6.2. Giải pháp cá nhân hóa
Mỗi trường hợp nợ xấu đều có nguyên nhân và điều kiện tài chính riêng biệt. Luật Thiên Mã sẽ:
- Xây dựng phương án xử lý nợ tối ưu, có thể bao gồm: đàm phán trả nợ một phần, cơ cấu lại thời hạn thanh toán, hoặc mua lại nợ từ bên thứ ba.
- Hướng dẫn lập hồ sơ xin cấp tín dụng mới hoặc trả góp, ngay cả khi khách hàng đang bị ảnh hưởng bởi nợ xấu nhẹ (nhóm 2) hoặc đã tất toán nợ nhưng chưa được cập nhật lại trên hệ thống CIC.
- Tư vấn xử lý các trường hợp bị ảnh hưởng do nợ xấu của người thân (vợ/chồng, đồng sở hữu, người cùng đứng tên khoản vay) nhằm phục hồi khả năng tiếp cận tín dụng hợp pháp và ổn định.
Nợ xấu của người thân có thể ảnh hưởng đến khả năng mua trả góp hoặc vay thế chấp, nhưng với hồ sơ tín dụng cá nhân “sạch” và tài sản đảm bảo độc lập, bạn vẫn có cơ hội được phê duyệt. Dựa trên Bộ luật Dân sự 2015, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) 2024, Thông tư 31/2024/TT-NHNN, và Thông tư 05/2024/TT-NHNN, Luật Thiên Mã cam kết hỗ trợ bạn vượt qua khó khăn tài chính và khôi phục cơ hội tín dụng. Đặt lịch tư vấn miễn phí để được hỗ trợ chi tiết.
