Xử lý nợ xấu là một quy trình quan trọng giúp ngân hàng đảm bảo an toàn tài chính và duy trì uy tín trên thị trường. Việc thực hiện đúng quy trình xử lý không chỉ giúp thu hồi vốn hiệu quả mà còn nâng cao niềm tin của khách hàng và đối tác.
Đặt lịch tư vấn miễn phí tại Xử lý nợ của Luật Thiên Mã để được đội ngũ luật sư chuyên nghiệp hỗ trợ áp dụng các quy định pháp luật hiện hành như Bộ luật Dân sự 2015, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Luật Các tổ chức tín dụng 2024, Thông tư 31/2024/TT-NHNN và Nghị định 53/2013/NĐ-CP, nhằm đảm bảo quá trình xử lý nợ xấu minh bạch, hợp pháp và hiệu quả.
Tổng quan về quy trình xử lý nợ xấu
1.1 Nợ xấu và tầm quan trọng của quy trình xử lý
Nợ xấu là các khoản vay đã quá hạn thanh toán trên 90 ngày và được phân loại vào các nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn), 4 (nợ nghi ngờ) và 5 (nợ có khả năng mất vốn) theo quy định tại Điều 3 khoản 5 Thông tư 31/2024/TT-NHNN. Việc xác định nợ xấu là cơ sở để ngân hàng triển khai các biện pháp xử lý nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng.
1.2 Tầm quan trọng của quy trình xử lý nợ xấu
Quy trình xử lý nợ xấu đóng vai trò thiết yếu trong hoạt động quản trị rủi ro của ngân hàng, giúp:
- Giảm thiểu tổn thất tài chính do các khoản nợ khó đòi;
- Lành mạnh hóa bảng cân đối kế toán, nâng cao chất lượng tài sản và báo cáo tài chính;
- Tăng khả năng xoay vòng vốn hiệu quả, giúp ngân hàng duy trì hoạt động cho vay và phát triển kinh doanh.
Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, tổng quy mô nợ xấu nội bảng toàn hệ thống ngân hàng năm 2024 đã vượt 1 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 4,9% tổng dư nợ. (Nguồn: plo.vn, 2025). Đây là con số cảnh báo về mức độ rủi ro tín dụng, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của quy trình xử lý nợ xấu chuyên nghiệp, hiệu quả.
Giai đoạn 1: Nhắc nợ và đàm phán với khách hàng
2.1. Thông báo nợ quá hạn
Ngân hàng sẽ gửi thông báo đến khách hàng bằng nhiều hình thức như gọi điện thoại, email hoặc văn bản, nhằm nhắc nhở về khoản nợ đã quá hạn thanh toán. Việc này được thực hiện theo quy trình nội bộ của ngân hàng và căn cứ pháp lý tại Điều 275 Bộ luật Dân sự 2015 về việc thông báo và hỗ trợ khách hàng tái cơ cấu nợ.
2.2. Đàm phán phương án trả nợ
Ngân hàng tiến hành thảo luận với khách hàng để tìm ra các giải pháp phù hợp như: gia hạn thời gian trả nợ, giảm lãi suất, hoặc chia nhỏ khoản nợ để trả góp. Mục tiêu là hỗ trợ khách hàng ổn định tài chính và tăng khả năng thu hồi nợ, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng.
Số liệu thực tế: Theo VPBank, trong năm 2024, có tới 60% trường hợp nợ quá hạn được giải quyết thành công thông qua đàm phán và tái cơ cấu nợ (nguồn: vpbank.com.vn, 2024).
Giai đoạn 2: Tái cơ cấu nợ
Trong giai đoạn tái cơ cấu, ngân hàng áp dụng các biện pháp nhằm giúp khách hàng vượt qua khó khăn tài chính tạm thời, giảm áp lực trả nợ và hạn chế phát sinh nợ xấu.
3.1. Gia hạn thời gian trả nợ
Ngân hàng có thể gia hạn thời gian trả nợ theo thỏa thuận với khách hàng, tạo điều kiện để khách hàng có thêm thời gian phục hồi tài chính.
Giải pháp này được thực hiện dựa trên Điều 275 Bộ luật Dân sự 2015, cho phép các bên linh hoạt điều chỉnh nghĩa vụ trả nợ trong giới hạn pháp luật.
3.2. Giảm lãi suất hoặc khoanh nợ
Ngân hàng có thể giảm lãi suất phạt hoặc tạm thời khoanh nợ cho khách hàng trong trường hợp khó khăn đặc biệt, nhằm giảm áp lực tài chính và khuyến khích trả nợ đúng hạn sau khi ổn định kinh tế.
Số liệu thực tế: Trong năm 2023, các ngân hàng đã thực hiện tái cơ cấu hơn 150 nghìn tỷ đồng nợ vay, góp phần đáng kể trong việc giảm tỷ lệ nợ xấu trên toàn hệ thống (nguồn: nhandan.vn, 2024).
Giai đoạn 3: Thu giữ tài sản bảo đảm
Việc thu giữ tài sản bảo đảm là bước quan trọng trong quá trình xử lý nợ xấu, giúp ngân hàng có thể thu hồi vốn một cách hiệu quả và nhanh chóng theo quy định của pháp luật.
4.1. Quy trình thu giữ tài sản
Ngân hàng thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm một cách công khai, minh bạch theo quy định tại Điều 198a Luật Các tổ chức tín dụng 2024, với điều kiện đã có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng tín dụng hoặc hợp đồng bảo đảm. Quá trình này đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan và tuân thủ quy trình pháp luật nghiêm ngặt.
4.2. Đấu giá tài sản bảo đảm
Sau khi thu giữ, tài sản thế chấp sẽ được tổ chức bán đấu giá công khai theo quy định tại Điều 199 Luật Các tổ chức tín dụng 2024 nhằm thu hồi nợ. Việc đấu giá phải minh bạch, công bằng và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.
Số liệu thực tế: Trong quý I năm 2025, tổng dự phòng rủi ro của hệ thống ngân hàng đạt khoảng 253.000 tỷ đồng, trong đó khoảng 80% tài sản bảo đảm là bất động sản (nguồn: tinnhanhchungkhoan.vn, 2025).
Giai đoạn 4: Bán nợ hoặc khởi kiện
5.1. Bán nợ xấu
Ngân hàng có thể chuyển nhượng các khoản nợ xấu cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) hoặc các tổ chức mua bán nợ khác theo quy định tại Nghị định 53/2013/NĐ-CP. Giá bán nợ thường thấp hơn dư nợ gốc, phản ánh mức độ rủi ro và khả năng thu hồi vốn thực tế của khoản nợ.
5.2. Khởi kiện tại tòa án
Trong trường hợp đàm phán, thương lượng thu hồi nợ không thành công, ngân hàng có quyền khởi kiện tranh chấp tại tòa án theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Thời hiệu khởi kiện là 03 năm kể từ ngày quyền lợi bị xâm phạm, theo Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015.
5.3. Thống kê thực tiễn
Theo báo cáo của thesaigontimes.vn (2025), trong giai đoạn từ năm 2017 đến 2023, các ngân hàng đã xử lý tổng cộng 443.800 tỷ đồng nợ xấu, trong đó khoảng 20,85% được thu hồi thông qua xử lý tài sản bảo đảm. Các biện pháp xử lý nợ xấu khác như bán nợ và khởi kiện cũng đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu xử lý tổng thể.
Vai trò của luật sư trong quy trình xử lý nợ xấu
Sự tham gia của luật sư trong xử lý nợ xấu không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên mà còn nâng cao hiệu quả thu hồi nợ, giảm thiểu rủi ro pháp lý phát sinh.
6.1. Tư vấn pháp lý chuyên sâu
Luật sư tiến hành đánh giá tính pháp lý của khoản nợ, bao gồm:
- Kiểm tra hợp đồng vay, tài sản bảo đảm, điều kiện thu hồi nợ
- Đánh giá rủi ro pháp lý liên quan
- Đề xuất chiến lược xử lý phù hợp, đảm bảo tuân thủ Luật Các tổ chức tín dụng 2024 và các quy định liên quan
6.2. Đại diện đàm phán và tố tụng
Luật sư thay mặt ngân hàng hoặc khách hàng trong:
- Thương lượng, đàm phán với bên vay nhằm đạt thỏa thuận thu hồi nợ thuận lợi
- Đại diện tại tòa án, bảo vệ quyền lợi trong các vụ kiện tranh chấp nợ
- Hỗ trợ trong quá trình thi hành án dân sự
6.3. Ngăn chặn rủi ro pháp lý
Luật sư đảm bảo toàn bộ quy trình xử lý nợ tuân thủ pháp luật, giúp tránh các hành vi vi phạm như đòi nợ trái pháp luật, gây mất trật tự hoặc bị xử phạt theo Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP. Việc này giảm thiểu nguy cơ bị phạt tiền từ 5-10 triệu đồng hoặc các biện pháp chế tài khác.
Theo thống kê của Luật Thiên Mã, trong năm 2024, có đến 85% vụ xử lý nợ xấu có sự tham gia của luật sư đạt kết quả thành công trong vòng 6 tháng.
Quy trình xử lý nợ xấu của ngân hàng đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Với sự hỗ trợ từ đội ngũ luật sư của Team Xử lý nợ – Luật Thiên Mã, ngân hàng và khách hàng có thể áp dụng các giải pháp pháp lý minh bạch, hiệu quả để xử lý nợ xấu, bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Hãy hành động ngay hôm nay! Đặt lịch tư vấn miễn phí tại Xử lý nợ của Luật Thiên Mã để nhận giải pháp tối ưu nhất.
