Cách đòi nợ ngân hàng không chỉ đòi hỏi sự hiểu biết sâu về pháp luật mà còn cần đến chiến lược xử lý phù hợp để tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo hiệu quả thu hồi. Việc xử lý các khoản nợ khó đòi từ khách hàng vay, nợ quá hạn, hay khoản vay có tranh chấp cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định pháp luật, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống tín dụng ngày càng siết chặt quy trình kiểm soát rủi ro.
Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cách đòi nợ ngân hàng hiệu quả, từ đối chiếu công nợ, thương lượng lại lịch trả, đến xử lý qua pháp lý hoặc khởi kiện. Nội dung được biên soạn dựa trên các văn bản pháp lý mới nhất như Bộ luật Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Luật Các tổ chức tín dụng 2024, Nghị định 15/2020/NĐ-CP, Thông tư 01/2024/TT-BNV. Đặt lịch tư vấn miễn phí tại Xử Lý Nợ để được luật sư đồng hành, hỗ trợ chuyên sâu trong quá trình xử lý nợ ngân hàng một cách hợp pháp và tối ưu.
Hiểu quy định pháp luật về đòi nợ ngân hàng (quy định pháp luật mới nhất)
Quy định pháp luật liên quan
Hoạt động thu hồi nợ của ngân hàng được pháp luật quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm quyền lợi của tổ chức tín dụng và khách hàng vay vốn, đồng thời tránh phát sinh tranh chấp. Cụ thể:
- Luật Các tổ chức tín dụng 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2024) thay thế Luật năm 2010 (sửa đổi 2017). Luật mới bổ sung nhiều quy định quan trọng về xử lý nợ xấu, bảo mật thông tin khách hàng và quy trình thu hồi nợ.
- Bộ luật Dân sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) – Từ Điều 463 đến Điều 471 quy định về hợp đồng vay tài sản, trong đó ngân hàng có quyền yêu cầu khách hàng thanh toán nợ đúng thời hạn, đúng thỏa thuận.
- Nghị định 15/2020/NĐ-CP – Giới hạn hoạt động nhắc nợ không quá 5 lần/ngày, trong khung giờ 7h – 21h, cấm tuyệt đối các hành vi đe dọa, xúc phạm danh dự hoặc gây áp lực tâm lý cho người vay.
- Thông tư 11/2021/TT-NHNN – Hướng dẫn chi tiết quy trình xử lý nợ bị quá hạn, yêu cầu ngân hàng phải thông báo rõ ràng cho khách hàng trước khi áp dụng các biện pháp xử lý tài sản bảo đảm hoặc khởi kiện.
Hành vi vi phạm khi đòi nợ
Trong quá trình thu hồi nợ, nếu ngân hàng hoặc đơn vị ủy quyền thực hiện sai quy định, có thể bị xử phạt hoặc vướng vào tranh chấp pháp lý. Các hành vi thường gặp bao gồm:
- Công khai thông tin nợ của khách hàng mà không có sự đồng ý, như đăng trên mạng xã hội hoặc tiết lộ cho bên thứ ba, có thể bị xử phạt từ 5 – 20 triệu đồng (theo Điều 102, Nghị định 15/2020/NĐ-CP).
- Dùng lời nói đe dọa, xúc phạm hoặc gây áp lực tinh thần, đặc biệt là khi khách hàng đang gặp khó khăn về tài chính, có thể dẫn đến tranh chấp dân sự, thậm chí bị kiện ngược.
- Xử lý tài sản bảo đảm trái quy định, như thu giữ mà không có thông báo hợp lệ hoặc không thông qua cơ quan có thẩm quyền, có thể bị vô hiệu hóa biện pháp cưỡng chế và phát sinh trách nhiệm bồi thường.
Số liệu gần nhất: Theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2024), có đến 60% tranh chấp giữa ngân hàng và khách hàng vay phát sinh từ việc thu hồi nợ không đúng quy trình, dẫn đến khiếu nại, kiện tụng kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả xử lý nợ của tổ chức tín dụng.
Chuẩn bị hồ sơ đòi nợ ngân hàng
Việc thu hồi nợ trong lĩnh vực ngân hàng cần tuân thủ đúng quy trình và căn cứ pháp lý theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024. Ngân hàng cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chứng từ và thông tin khách hàng trước khi thực hiện các biện pháp thu nợ hoặc xử lý tài sản bảo đảm.
Thu thập chứng từ pháp lý
Ngân hàng cần rà soát, sắp xếp và lưu trữ đầy đủ các tài liệu chứng minh quyền yêu cầu thanh toán, bao gồm:
- Hợp đồng tín dụng và phụ lục kèm theo
- Hợp đồng bảo đảm (thế chấp, cầm cố, bảo lãnh…)
- Giấy xác nhận dư nợ, lịch sử giao dịch khoản vay
- Biên bản làm việc với khách hàng về tình trạng quá hạn hoặc vi phạm nghĩa vụ trả nợ
Theo Điều 135 Luật Các tổ chức tín dụng 2024, đây là những tài liệu bắt buộc trong hồ sơ xử lý nợ, là cơ sở pháp lý để ngân hàng khởi kiện, xử lý tài sản bảo đảm hoặc chuyển nhượng nợ xấu.
Xác minh thông tin con nợ
Việc đánh giá tình hình thực tế của khách hàng giúp ngân hàng lựa chọn phương án xử lý phù hợp:
- Đối với cá nhân vay: xác minh nơi cư trú, nghề nghiệp, khả năng tài chính, tình trạng tài sản
- Đối với doanh nghiệp vay: kiểm tra tình trạng hoạt động, người đại diện pháp luật, thông tin pháp lý và tài sản hiện có
Ngân hàng có thể tra cứu các nguồn tin sau:
- Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp
- Cơ sở dữ liệu tài sản bảo đảm, thông tin tín dụng (CIC)
- Thông tin từ cơ quan thuế, thi hành án, chính quyền địa phương
Cách đòi nợ ngân hàng bằng việc nhắc nợ qua văn bản
Soạn thảo thông báo nợ chuyên nghiệp
Văn bản nhắc nợ từ ngân hàng cần được soạn thảo cẩn thận, rõ ràng và đúng quy chuẩn để vừa đảm bảo hiệu quả, vừa giữ được hình ảnh chuyên nghiệp của tổ chức tín dụng. Nội dung cần thể hiện đầy đủ các yếu tố sau:
- Họ tên khách hàng
- Số hợp đồng tín dụng
- Số tiền nợ và thời hạn thanh toán
- Hệ quả pháp lý hoặc chi phí phát sinh nếu chậm trả
Ví dụ mẫu:
“Kính gửi anh/chị [Tên], theo hợp đồng tín dụng số [XXX], khoản nợ [số tiền] đã quá hạn từ ngày [ngày]. Đề nghị anh/chị thanh toán trước [ngày] để tránh phát sinh lãi phạt và các biện pháp xử lý theo quy định. Trân trọng cảm ơn!”
Cách trình bày này giúp truyền đạt thông tin một cách dứt khoát, nhưng vẫn giữ được sự lịch sự và chuyên nghiệp.
Gửi thông báo qua kênh chính thức
Việc sử dụng đúng kênh truyền thông không chỉ giúp tăng tính thuyết phục mà còn đảm bảo tính pháp lý khi xử lý tranh chấp:
- Email từ địa chỉ chính thức của ngân hàng
- Thư bảo đảm có xác nhận phát đến tay người nhận
- Tin nhắn SMS từ hệ thống thương hiệu ngân hàng (SMS Brandname)
Ngoài ra, cần lưu ý quy định tại Nghị định 15/2020/NĐ-CP:
Hoạt động liên lạc, đòi nợ chỉ được thực hiện trong khung giờ từ 7h00 đến 21h00, không được gọi điện, gửi tin nhắn hoặc đến gặp ngoài khung giờ này.
Số liệu thực tế: Theo Vietnam Debt Collection (2025):
- 70% khách hàng nợ quá hạn phản hồi tích cực khi nhận được thông báo nợ soạn thảo đúng chuẩn, rõ ràng và tôn trọng.
- Tỷ lệ thu hồi nợ có thể tăng đến 40% nếu ngân hàng sử dụng các kênh liên lạc phù hợp, nội dung nhất quán và lịch sự.
Gọi điện nhắc nợ ngân hàng
Chuẩn bị kịch bản gọi điện
Để cuộc gọi nhắc nợ diễn ra hiệu quả và đúng quy chuẩn, người gọi cần chuẩn bị kỹ lưỡng kịch bản giao tiếp trước khi liên hệ với khách hàng:
- Giới thiệu rõ ràng: Họ tên, bộ phận công tác và tên ngân hàng.
- Cung cấp thông tin khoản nợ: Bao gồm dư nợ, ngày đến hạn thanh toán, loại hợp đồng vay hoặc dịch vụ liên quan.
- Đề xuất thời gian thanh toán cụ thể: Giúp khách hàng dễ dàng sắp xếp và lên kế hoạch trả nợ.
Việc trình bày ngắn gọn, rõ ràng giúp khách hàng dễ tiếp nhận và giảm khả năng phản ứng tiêu cực.
Giữ thái độ chuyên nghiệp, kiên nhẫn
Đối với khách hàng trễ hạn thanh toán, thái độ của người gọi đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thiện chí và thúc đẩy thanh toán:
- Luôn giữ thái độ lịch sự, bình tĩnh và kiên nhẫn.
- Chủ động lắng nghe lý do chậm trả: Không cắt lời hay tỏ thái độ nghi ngờ ngay lập tức.
- Tránh tranh cãi, đe dọa hoặc dùng ngôn ngữ gây áp lực. Nếu khách hàng gặp khó khăn tài chính, nên đề xuất phương án hỗ trợ phù hợp (trả góp, gia hạn…).
- Ghi âm cuộc gọi (nếu được sự đồng ý) để làm căn cứ pháp lý trong trường hợp cần chứng minh nội dung trao đổi.
Số liệu gần nhất: Theo thống kê từ Luật Sư Việt Nam Online (2025), 65% cuộc gọi nhắc nợ ngân hàng thành công khi nhân viên sử dụng kịch bản giao tiếp chuyên nghiệp và thái độ lịch sự, mềm mỏng.
Đề xuất phương án tái cơ cấu nợ
Gợi ý gia hạn hoặc trả góp
Khi khách hàng lâm vào khó khăn tài chính, ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng nên chủ động đề xuất phương án tái cơ cấu nợ, bao gồm:
- Gia hạn thời gian trả nợ để giảm áp lực thanh toán
- Chia nhỏ khoản nợ thành các kỳ thanh toán phù hợp với khả năng tài chính hiện tại
Việc linh hoạt điều chỉnh điều kiện trả nợ không chỉ giúp khách hàng duy trì khả năng thanh toán, mà còn giảm rủi ro nợ xấu cho bên cho vay.
Ký kết thỏa thuận tái cơ cấu nợ
Khi đạt được thống nhất, hai bên cần lập văn bản thỏa thuận tái cơ cấu nợ với các nội dung chính:
- Thời hạn trả nợ mới và/hoặc lịch trả góp
- Lãi suất áp dụng trong giai đoạn tái cơ cấu
- Nghĩa vụ thanh toán và chế tài khi vi phạm
Thỏa thuận cần có chữ ký của đại diện hợp pháp hai bên và tuân thủ Thông tư 02/2023/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ.
Số liệu thực tiễn: Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2024), 55% khách hàng đồng ý thanh toán khi được đề xuất phương án tái cơ cấu nợ. Nhờ đó, các tổ chức tín dụng đã thu hồi được 75% tổng khoản nợ trong vòng 12 tháng, góp phần giảm tỷ lệ nợ xấu và duy trì mối quan hệ tín dụng ổn định.
Khởi kiện đòi nợ ngân hàng
Trong quá trình cho vay, các ngân hàng thường gặp trường hợp khách hàng không trả nợ đúng hạn, dù đã được nhắc nhở hoặc tái cơ cấu khoản vay. Khi các biện pháp thương lượng không hiệu quả, khởi kiện là công cụ pháp lý mạnh mẽ giúp ngân hàng bảo vệ quyền lợi và thu hồi nợ một cách hợp pháp.
Khi nào nên khởi kiện?
Khởi kiện nên được thực hiện trong các trường hợp sau:
- Khách hàng vi phạm nghĩa vụ thanh toán, cố tình chây ì hoặc không thực hiện đúng cam kết trong hợp đồng tín dụng.
- Không thực hiện thỏa thuận tái cơ cấu nợ, dù đã được ngân hàng hỗ trợ giãn nợ, giảm lãi hoặc điều chỉnh kỳ hạn trả nợ.
- Các biện pháp như gọi điện, gửi văn bản nhắc nợ, làm việc trực tiếp… đã được áp dụng nhưng không có kết quả.
- Ngân hàng đã thu thập đủ hồ sơ và chứng cứ pháp lý để chứng minh khoản nợ và hành vi vi phạm nghĩa vụ.
Hồ sơ khởi kiện bao gồm:
- Đơn khởi kiện theo Mẫu số 23-DS, ban hành kèm Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP.
- Hợp đồng tín dụng, phụ lục hợp đồng (nếu có).
- Sao kê dư nợ, thông báo quá hạn, bảng tính lãi/phạt.
- Biên bản làm việc, thư nhắc nợ, email liên lạc.
- Thông tin pháp lý của khách hàng vay (giấy tờ tùy thân hoặc đăng ký doanh nghiệp).
Quy trình khởi kiện
Nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền, theo Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015:
Tòa án nơi cư trú của khách hàng cá nhân hoặc nơi đặt trụ sở của khách hàng tổ chức.
Có thể căn cứ vào thỏa thuận trong hợp đồng để xác định tòa án thụ lý.
Tòa án thụ lý, tiến hành hòa giải và xét xử:
Tòa sẽ xem xét hồ sơ, mời các bên tham gia hòa giải.
Nếu hòa giải không thành, vụ việc sẽ được đưa ra xét xử theo thủ tục sơ thẩm.
Yêu cầu thi hành án sau khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật:
Trường hợp khách hàng không tự nguyện thi hành, ngân hàng có quyền yêu cầu cưỡng chế thi hành án: kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản, thu hồi nợ qua tổ chức tín dụng khác…
Số liệu gần nhất: Theo Tòa án Nhân dân Tối cao (2025):
- 88% các vụ kiện đòi nợ ngân hàng có hồ sơ đầy đủ được giải quyết trong vòng 3–6 tháng.
- Tỷ lệ thu hồi nợ đạt đến 90%, cho thấy tính hiệu quả cao nếu ngân hàng chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chủ động giám sát quá trình tố tụng, thi hành án.
Cách đòi nợ ngân hàng đòi hỏi sự kết hợp giữa chiến lược pháp lý, giao tiếp chuyên nghiệp và sự linh hoạt trong phương án thanh toán. Từ việc chuẩn bị hồ sơ, gửi thông báo, gọi điện, đến tái cơ cấu nợ hay khởi kiện, mỗi bước đều cần tuân thủ quy định pháp luật để đạt hiệu quả cao nhất. Hãy để Xử Lý Nợ đồng hành cùng bạn, cung cấp giải pháp thu hồi nợ ngân hàng hợp pháp và nhanh chóng. Đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay tại Xử Lý Nợ để bảo vệ quyền lợi của bạn!
