App tín dụng đen và cách xử lý khi gặp rủi ro

Bạn đang lo lắng vì từng vay tiền qua các app tín dụng đen và liên tục bị đòi nợ, khủng bố tinh thần? Đừng im lặng chịu đựng – hãy đặt lịch tư vấn miễn phí ngay tại chuyên mục Xử lý nợ của Luật Thiên Mã để được luật sư hỗ trợ pháp lý kịp thời và hiệu quả.

Bài viết dưới đây do các luật sư chuyên môn biên soạn, phân tích rõ các quy định pháp luật hiện hành như Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội cho vay lãi nặng, Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015 về lãi suất hợp pháp, và Thông tư 15/2024/TT-NHNN về hoạt động thông tin tín dụng. Thông tin trong bài sẽ giúp bạn hiểu rõ quyền lợi, rủi ro, và hướng xử lý khi dính phải app tín dụng đen – để tự bảo vệ mình trước hành vi vi phạm pháp luật.

 

App tín dụng đen là gì và tại sao nguy hiểm?

1.1. Định nghĩa app tín dụng đen

App tín dụng đen là các ứng dụng di động hoặc nền tảng trực tuyến cung cấp dịch vụ cho vay tiền không được cấp phép hoạt động bởi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, thường đi kèm lãi suất vượt mức cho phép theo quy định pháp luật.

Theo Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, mức lãi suất vay dân sự tối đa là 20%/năm (trừ trường hợp luật chuyên ngành quy định khác). Tuy nhiên, các app tín dụng đen thường áp dụng mức lãi suất gấp hàng chục, thậm chí hàng trăm lần quy định, biến người vay trở thành “con nợ” không có lối thoát.

Những ứng dụng này thường quảng cáo vay tiền nhanh chóng, không cần thế chấp, không kiểm tra CIC, khiến nhiều người dễ mắc bẫy trong lúc cấp bách tài chính.

1.2. Đặc điểm nhận diện app tín dụng đen

Các app tín dụng đen thường có những dấu hiệu đặc trưng như sau:

• Thủ tục siêu đơn giản: Chỉ cần cung cấp CMND/CCCD, không cần chứng minh thu nhập hay lịch sử tín dụng.
• Lãi suất “cắt cổ” trá hình: Dù quảng cáo vay 0% hoặc phí thấp, nhưng lãi suất thực tế có thể lên tới 1.000–2.000%/năm, do cộng thêm nhiều loại phí không minh bạch.
• Thu thập thông tin cá nhân: App yêu cầu người dùng cấp quyền truy cập danh bạ điện thoại, hình ảnh, tài khoản mạng xã hội… nhằm mục đích đe dọa, khủng bố tinh thần nếu người vay chậm trả.
• Giao diện sơ sài, không có pháp nhân rõ ràng: Không cung cấp thông tin về doanh nghiệp, không có giấy phép hoạt động tín dụng, không được liệt kê trong danh sách tổ chức tín dụng hợp pháp của Ngân hàng Nhà nước.

Số liệu đáng chú ý: Theo Công an TP.HCM (năm 2023), đã triệt phá 27 app tín dụng đen như Goldvay, Sugarvay, Findo, với tổng số tiền thu lợi bất chính lên tới hơn 4.000 tỷ đồng.

Hậu quả pháp lý và xã hội khi vay app tín dụng đen

2.1. Hậu quả pháp lý cho người vay

Việc vay tiền qua các app tín dụng đen không chỉ tiềm ẩn rủi ro tài chính mà còn kéo theo nhiều hệ lụy pháp lý nghiêm trọng:

• Vi phạm hợp đồng: Trong trường hợp người vay cố tình không trả nợ dù vẫn có khả năng tài chính, hành vi này có thể bị xử phạt hành chính từ 2.000.000 đến 3.000.000 đồng theo Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Nghiêm trọng hơn, nếu có dấu hiệu gian dối để chiếm đoạt tiền, người vay có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt tù từ 6 tháng đến 20 năm tùy mức độ.
• Thông tin tín dụng xấu: Một số app cho vay liên kết hoặc chuyển thông tin sang các tổ chức tài chính chính thống. Khi đó, các khoản nợ quá hạn sẽ bị ghi nhận trên Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC) theo Điều 11 Thông tư 15/2024/TT-NHNN, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vay vốn hợp pháp tại ngân hàng hoặc công ty tài chính sau này.

2.2. Hậu quả xã hội

Hậu quả từ việc vay tín dụng đen không dừng lại ở khía cạnh pháp lý mà còn để lại nhiều tổn thương về tinh thần và xã hội:

• Quấy rối, đe dọa: Người vay và cả người thân có thể bị các đối tượng cho vay gọi điện khủng bố tinh thần, đe dọa, bôi nhọ danh dự, hoặc cắt ghép hình ảnh đăng lên mạng xã hội để ép trả nợ. Đây là hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến quyền riêng tư và nhân phẩm.
• Áp lực tài chính: Do đặc thù lãi suất cực cao và phí phạt bất hợp lý, khoản vay ban đầu có thể tăng gấp nhiều lần trong thời gian ngắn, khiến người vay nhanh chóng rơi vào cảnh vỡ nợ, mất khả năng chi trả, thậm chí dẫn đến mất việc, tan vỡ gia đình.

Số liệu thực tế: Theo báo cáo của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) năm 2022, có tới 30% trong số 2.624 vụ lừa đảo qua mạng liên quan trực tiếp đến các app tín dụng đen núp bóng ứng dụng tài chính.

Cách nhận biết và phòng tránh app tín dụng đen

3.1. Kiểm tra tính hợp pháp của ứng dụng

Chỉ nên vay qua các ứng dụng được Ngân hàng Nhà nước cấp phép hoạt động, như Viettel Money, FE Credit, hoặc Home Credit. Trước khi đăng ký vay, cần kiểm tra thông tin pháp lý của doanh nghiệp đứng sau app bao gồm: tên công ty, mã số thuế, địa chỉ đăng ký – thông tin này có thể tra cứu trên website chính thức của doanh nghiệp hoặc trên kho ứng dụng (Google Play, App Store).

Các ứng dụng tín dụng hợp pháp thường được công bố trong danh sách các tổ chức tín dụng được cấp phép, có hợp đồng minh bạch, và không yêu cầu truy cập dữ liệu cá nhân nhạy cảm như danh bạ, ảnh, hay mạng xã hội.

3.2. Đọc kỹ điều khoản và lãi suất

Nhiều app tín dụng đen thường quảng cáo “vay 0% lãi suất”, “duyệt nhanh trong 5 phút” để thu hút người dùng, nhưng sau đó kèm theo điều kiện bất hợp lý như yêu cầu cấp quyền truy cập danh bạ, camera, hoặc mạng xã hội để đe dọa nếu người vay chậm trả.

Người vay cần kiểm tra kỹ mức lãi suất thực tế (bao gồm cả phí dịch vụ, phí bảo hiểm, phí xử lý hồ sơ…) và đảm bảo không vượt quá 20%/năm, theo quy định tại Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015. Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, nên từ chối vay và báo cáo cho cơ quan chức năng.

Thông tin tham khảo: Theo báo cáo năm 2024, nhiều app tín dụng đen như Vcash, Tamo, Robocash đã bị triệt phá do áp dụng mức lãi suất lên đến 2.000%/năm và thu các khoản phí không minh bạch, gây tổn thất lớn cho người vay.

Cách xử lý khi đã vay app tín dụng đen

4.1. Giữ bình tĩnh và thu thập bằng chứng

Khi phát hiện mình đã vay qua app tín dụng đen, điều quan trọng đầu tiên là giữ bình tĩnh, không hoảng loạn hay làm theo các yêu cầu bất hợp pháp. Người vay cần:

• Lưu trữ toàn bộ bằng chứng liên quan, bao gồm: tin nhắn, email, hợp đồng điện tử, lịch sử giao dịch và ghi âm các cuộc gọi đòi nợ.
• Chặn số điện thoại và tài khoản mạng xã hội có hành vi quấy rối, đe dọa.
• Hạn chế quyền truy cập vào danh bạ và dữ liệu cá nhân trên điện thoại để tránh bị đánh cắp thông tin.

4.2. Trình báo cơ quan chức năng

Ngay khi có đủ dấu hiệu cho thấy mình bị lừa hoặc bị đòi nợ theo cách trái pháp luật, cần trình báo kịp thời với cơ quan chức năng:

• Liên hệ Công an địa phương, hoặc gọi đường dây nóng để tố giác hành vi cho vay nặng lãi, đe dọa, vu khống, cưỡng đoạt tài sản:
  • Hà Nội: 069.219.4007
  • TP.HCM: 069.426.0254
• Cung cấp đầy đủ bằng chứng như: tin nhắn, hình ảnh, thông tin ứng dụng vay, hợp đồng và nội dung đe dọa để hỗ trợ quá trình điều tra.

Số liệu thực tế: Theo thống kê của Công an TP.HCM, trong năm 2024 đã triệt phá thành công đường dây tín dụng đen hoạt động qua app ATM Online, bắt giữ 18 đối tượng liên quan đến hành vi cho vay nặng lãi và khủng bố tinh thần con nợ.

Quy định pháp luật xử lý app tín dụng đen

Tín dụng đen qua ứng dụng (app) là hình thức cho vay nặng lãi, núp bóng công nghệ để trốn tránh sự kiểm soát của pháp luật. Cả người vận hành app và người cố ý bùng nợ đều có thể bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

5.1. Hình phạt đối với tổ chức, cá nhân vận hành app tín dụng đen

Theo Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), các cá nhân hoặc tổ chức cho vay với lãi suất từ 100%/năm trở lên có thể bị xử lý hình sự nếu thu lợi bất chính:

• Từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng: Bị phạt tiền từ 50.000.000 đến 200.000.000 đồng, hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
• Từ 100.000.000 đồng trở lên: Bị phạt tiền từ 200.000.000 đến 1.000.000.000 đồng, hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

Hình phạt có thể tăng nặng nếu hoạt động có tổ chức, sử dụng thủ đoạn tinh vi hoặc gây hậu quả nghiêm trọng.

5.2. Hành vi bùng nợ app tín dụng đen

• Nếu người vay có khả năng trả nợ nhưng cố tình không trả, hành vi này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính từ 2.000.000 đến 3.000.000 đồng theo Điểm d, Khoản 1, Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP.
• Nếu người vay có hành vi gian dối ngay từ đầu nhằm chiếm đoạt khoản vay, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, với hình phạt cao nhất lên đến 20 năm tù nếu chiếm đoạt trên 500 triệu đồng.

Số liệu thực tế: Theo báo cáo của Công an tỉnh Nghệ An (2021), cơ quan chức năng đã triệt phá Công ty Tân Tín Đạt, chuyên hoạt động tín dụng đen qua app, với hơn 10.000 bị hại và tổng số tiền thu lợi bất chính vượt 1.000 tỷ đồng.

Các biện pháp phòng ngừa tín dụng đen trong tương lai

Tín dụng đen tiếp tục là vấn nạn tài chính gây thiệt hại cho người dân, đặc biệt là nhóm lao động thu nhập thấp, người không tiếp cận được kênh vay chính thống. Phòng ngừa rủi ro từ tín dụng đen không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý, mà còn cần sự chủ động từ người dân trong việc trang bị kiến thức và sử dụng các kênh hỗ trợ hợp pháp.

6.1. Nâng cao nhận thức và quản lý tài chính cá nhân

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc người dân tìm đến tín dụng đen là do thiếu hiểu biết tài chính và tâm lý muốn vay nhanh, không cần chứng minh thu nhập. Để phòng tránh:

• Tìm hiểu kỹ thông tin vay vốn: Chỉ lựa chọn các ngân hàng và công ty tài chính đã được Ngân hàng Nhà nước cấp phép, có đầy đủ pháp lý, thông tin công khai minh bạch trên website và ứng dụng.
• Quản lý chi tiêu hợp lý: Lập kế hoạch tài chính cá nhân, duy trì quỹ dự phòng ít nhất 3–6 tháng chi phí sinh hoạt, tránh lạm dụng các khoản vay tiêu dùng cho mục đích không cần thiết.
• Không vay “nóng”, không vay qua link lạ: Hạn chế tiếp cận các quảng cáo vay gấp, vay qua nhóm Facebook, Zalo, TikTok… vốn là chiêu thức phổ biến của các tổ chức tín dụng đen.

Ngoài ra, nên sử dụng các công cụ tài chính chính thống như ví điện tử, ngân hàng số, app vay hợp pháp để xây dựng lịch sử tín dụng rõ ràng, tạo điều kiện tiếp cận vốn dễ dàng hơn về sau.

6.2. Sử dụng các kênh tố giác chính thức

Việc tố giác sớm các hành vi tín dụng đen là biện pháp hiệu quả để ngăn chặn mở rộng hoạt động lừa đảo và bảo vệ cộng đồng. Hiện nay, người dân có thể sử dụng các kênh chính thức sau:

• Ứng dụng VNeID (bản nâng cấp của CCCD gắn chip điện tử): Cho phép người dùng tố giác hành vi tín dụng đen, cho vay nặng lãi trực tiếp trên app với định vị và hình ảnh minh chứng.
• Đường dây nóng công an:
  • Hà Nội: 069.219.6567
  • Đà Nẵng: 069.367.2214
  • Ngoài ra, công dân tại các địa phương khác có thể gọi 113 hoặc đến trực tiếp Công an phường/xã để trình báo.
• Hỗ trợ pháp lý: Liên hệ với luật sư, hội bảo vệ người tiêu dùng, hoặc trung tâm trợ giúp pháp lý của nhà nước để được hướng dẫn, chuẩn bị hồ sơ và bảo vệ quyền lợi trước pháp luật.

Số liệu gần nhất: Theo thống kê của Bộ Công an (2024), đã có hơn 100 ứng dụng tín dụng đen như Senmo, EasyCash, Azvay… bị triệt phá, chủ yếu nhờ tố giác từ người dân thông qua các kênh chính thức. Đây là minh chứng cho hiệu quả của việc cộng đồng chủ động lên tiếng trước hành vi cho vay nặng lãi, đe dọa, và xâm phạm thông tin cá nhân.

App tín dụng đen tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và xã hội, từ lãi suất cắt cổ đến hành vi quấy rối, đe dọa. Với sự hỗ trợ từ Xử lý nợ – Luật Thiên Mã, bạn sẽ được tư vấn chi tiết về cách nhận diện app tín dụng đen, xử lý khi bị quấy rối và phòng tránh rủi ro trong tương lai. Đừng để tín dụng đen ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn, hãy đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay tại Luật Thiên Mã để được luật sư hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả!