Bạn đang thắc mắc các nhóm nợ xấu là gì và nợ xấu thuộc nhóm mấy trong hệ thống CIC? Việc hiểu rõ các nhóm nợ sẽ giúp bạn đánh giá đúng tình trạng tín dụng của mình và đưa ra hướng xử lý phù hợp. Hãy đặt lịch tư vấn miễn phí tại chuyên mục Xử lý nợ của Luật Thiên Mã để được luật sư chuyên môn giải đáp chi tiết về nhóm nợ xấu CIC và hỗ trợ xử lý hiệu quả, đúng quy định pháp luật.
Bài viết này, được biên soạn bởi đội ngũ luật sư của Luật Thiên Mã, cung cấp thông tin toàn diện về các nhóm nợ xấu, bao gồm 5 nhóm nợ theo phân loại CIC, đặc điểm nhận biết và tác động của từng nhóm đến khả năng vay vốn. Nội dung được tham chiếu từ Luật Các tổ chức tín dụng 2024 (số 32/2024/QH15), Thông tư 31/2024/TT-NHNN, và Nghị định 53/2024/NĐ-CP, giúp bạn hiểu rõ tình trạng tín dụng và quản lý tài chính một cách hiệu quả, hợp pháp.
Các nhóm nợ xấu là gì? Định nghĩa và phân loại
1.1. Định nghĩa nợ xấu
Nợ xấu là các khoản vay mà người đi vay không thể thanh toán đúng hạn như cam kết trong hợp đồng tín dụng. Thông thường, nợ quá hạn trên 90 ngày sẽ được coi là nợ xấu, theo Khoản 5, Điều 3, Thông tư 31/2024/TT-NHNN.
Những khoản nợ này tiềm ẩn rủi ro mất vốn, buộc các tổ chức tín dụng phải trích lập dự phòng rủi ro, ảnh hưởng đến dòng vốn và hoạt động kinh doanh. Tất cả các khoản nợ xấu đều được báo cáo và quản lý bởi Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC).
1.2. Phân loại 5 nhóm nợ xấu theo CIC
Theo quy định hiện hành, hệ thống tín dụng Việt Nam phân loại nợ thành 5 nhóm, cụ thể:
- Nhóm 1 – Nợ đủ tiêu chuẩn:
- Nợ đang trong hạn hoặc quá hạn dưới 10 ngày.
- Người vay vẫn có khả năng trả nợ đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn.
- Nhóm 2 – Nợ cần chú ý:
- Nợ quá hạn từ 10 đến dưới 90 ngày, hoặc
- Nợ đã được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu và còn trong hạn.
- Nhóm 3 – Nợ dưới tiêu chuẩn:
- Nợ quá hạn từ 90 đến 180 ngày, hoặc
- Nợ được cơ cấu lại lần đầu nhưng quá hạn dưới 30 ngày.
- Nhóm 4 – Nợ nghi ngờ:
- Nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày, hoặc
- Nợ đã được cơ cấu lại lần thứ hai.
- Nhóm 5 – Nợ có khả năng mất vốn:
- Nợ quá hạn trên 360 ngày, hoặc
- Nợ đã được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên.
Các nhóm từ 3 đến 5 được gọi là nợ xấu, gây ảnh hưởng tiêu cực đến điểm tín dụng và khả năng vay vốn trong tương lai.
Số liệu nợ xấu mới nhất (2024)
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tính đến quý II/2024:
- Tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống đạt 4,93%, tăng từ mức 3,2% năm 2023.
- Trong đó, nợ nhóm 5 chiếm khoảng 25% tổng số nợ xấu, phản ánh mức độ rủi ro rất cao và khó thu hồi.
- Nợ xấu nhóm 3 chiếm khoảng 35%, cho thấy áp lực tín dụng ngày càng gia tăng, đặc biệt với các khoản vay tiêu dùng, tín chấp.
Các nhóm nợ xấu CIC và quy trình phân loại
2.1. Vai trò của CIC trong phân loại nợ xấu
Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC) là đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước, có chức năng thu thập, lưu trữ và cung cấp thông tin tín dụng cá nhân, tổ chức tại Việt Nam. Theo Điều 13 Thông tư 15/2023/TT-NHNN, CIC tiếp nhận dữ liệu từ các tổ chức tín dụng và phân loại nhóm nợ xấu thành 5 nhóm, bao gồm:
- Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn
- Nhóm 2: Nợ cần chú ý
- Nhóm 3: Nợ dưới tiêu chuẩn
- Nhóm 4: Nợ nghi ngờ
- Nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn
Thông tin nợ xấu được cập nhật định kỳ hằng tháng. Tình trạng nợ xấu trên CIC ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vay vốn, mở thẻ tín dụng, mua trả góp và các hoạt động tài chính khác.
2.2. Quy trình phân loại nợ
Theo Thông tư 31/2024/TT-NHNN, các tổ chức tín dụng có trách nhiệm tự phân loại nợ của khách hàng dựa trên 2 yếu tố chính:
- Đánh giá định lượng: Dựa vào số ngày quá hạn thanh toán gốc hoặc lãi.
- Đánh giá định tính: Căn cứ vào khả năng tài chính, khả năng trả nợ, lịch sử tín dụng và kết quả phân tích dòng tiền của khách hàng.
Dữ liệu sau khi phân loại sẽ được gửi lên hệ thống CIC, nơi lưu trữ và phản ánh lịch sử tín dụng của từng cá nhân, tổ chức. CIC không trực tiếp đánh giá khách hàng mà dựa hoàn toàn vào báo cáo của ngân hàng và tổ chức tài chính.
Số liệu gần nhất
Theo thống kê của CIC năm 2024, trong năm 2023 đã có hơn 1,5 triệu lượt tra cứu nhóm nợ xấu được thực hiện qua hệ thống:
- Khoảng 60% lượt tra cứu phát hiện thông tin thuộc các nhóm nợ xấu 3, 4, 5, cho thấy tình trạng tín dụng tiêu dùng đang có xu hướng rủi ro gia tăng.
- Phần lớn người tra cứu là cá nhân chuẩn bị vay vốn hoặc tổ chức tài chính thực hiện thẩm định hồ sơ tín dụng.
Ảnh hưởng của các nhóm nợ xấu đến khả năng vay vốn
Tình trạng nợ xấu được phân loại theo nhóm từ 1 đến 5, và mức độ ảnh hưởng đến khả năng vay vốn ngày càng nghiêm trọng theo thứ tự nhóm nợ. Các tổ chức tín dụng, đặc biệt là ngân hàng thương mại, căn cứ vào phân nhóm nợ trên hệ thống CIC để quyết định có cấp tín dụng hay không.
3.1. Tác động của từng nhóm nợ
- Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn):
Vẫn được xem là khách hàng tốt, dễ tiếp cận tín dụng mới, lãi suất ưu đãi. - Nhóm 2 (Nợ cần chú ý):
Có thể vay vốn nhưng bị siết chặt điều kiện hơn, như:- Lãi suất cao hơn trung bình từ 1%–3%.
- Yêu cầu tài sản bảo đảm hoặc đồng bảo lãnh.
- Hạn mức vay thấp hơn kỳ vọng.
- Nhóm 3, 4, 5 (Nợ dưới chuẩn – Nghi ngờ mất vốn – Có khả năng mất vốn):
Gần như không được vay tại các ngân hàng thương mại do bị đánh giá rủi ro rất cao, theo Điều 7 Thông tư 06/2023/TT-NHNN.
Trường hợp ngoại lệ hiếm gặp: Chỉ khi khách hàng có tài sản thế chấp có giá trị lớn hoặc đã tất toán nợ và có lịch sử tín dụng phục hồi ổn định.
3.2. Hậu quả lâu dài
- Thông tin nợ xấu sẽ được lưu trữ trên hệ thống CIC tối đa 5 năm, kể từ ngày tất toán toàn bộ nợ gốc, lãi và phí phạt.
- Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến:
- Khả năng mở thẻ tín dụng
- Đăng ký vay tín chấp
- Mua trả góp hàng hóa
- Xin visa đi nước ngoài (với một số quốc gia kiểm tra tài chính)
- Đặc biệt, nợ xấu nhóm 5 không chỉ bị từ chối vay mà còn:
- Bị đưa vào danh sách cảnh báo nội bộ ngành ngân hàng.
- Nguy cơ bị khởi kiện dân sự hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu lừa đảo, bỏ trốn hoặc chiếm đoạt.
Số liệu gần nhất
Theo báo cáo từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2024:
- Có tới 95% hồ sơ vay của khách hàng thuộc nhóm 3, 4, 5 bị từ chối tại các ngân hàng thương mại.
- Ngược lại, gần 80% hồ sơ nhóm 1 được duyệt trong vòng 7–10 ngày.
- Nhóm 2 có tỷ lệ duyệt trung bình khoảng 45%, nhưng chủ yếu qua kênh vay có tài sản đảm bảo.
Cách kiểm tra các nhóm nợ xấu
4.1. Kiểm tra qua hệ thống CIC
- Truy cập trang web chính thức https://cic.gov.vn hoặc tải ứng dụng CIC Credit Connect trên CH Play (Android) hoặc App Store (iOS).
- Đăng ký tài khoản bằng CMND/CCCD, số điện thoại, email và thực hiện xác thực OTP, chụp ảnh chân dung.
- Sau khi đăng nhập, bạn có thể tra cứu thông tin tín dụng và nhóm nợ xấu (nhóm 1 đến nhóm 5) miễn phí 1 lần/năm. Các lần tra cứu tiếp theo có thể mất phí theo quy định của CIC.
4.2. Liên hệ ngân hàng hoặc tổ chức tài chính
- Đến chi nhánh ngân hàng nơi bạn từng vay vốn hoặc gọi điện đến hotline CSKH để yêu cầu kiểm tra nhóm nợ.
- Cung cấp CMND/CCCD và mã hợp đồng vay (nếu có) để nhân viên tra cứu thông tin qua hệ thống CIC.
- Đối chiếu kết quả từ ngân hàng với báo cáo trên CIC để kịp thời phát hiện sai sót, tranh chấp. Theo Điều 18 Thông tư 03/2013/TT-NHNN, bạn có quyền khiếu nại nếu thông tin tín dụng sai lệch.
Số liệu gần nhất
Theo CIC năm 2024, có tới 85% người dùng phát hiện lần đầu mình đang bị xếp vào nhóm 3, 4 hoặc 5 khi tra cứu qua ứng dụng CIC Credit Connect. Việc kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm rủi ro tín dụng và chủ động xử lý nợ.
Cách xử lý nợ xấu để cải thiện lịch sử tín dụng
5.1. Thanh toán và tất toán nợ
Việc thanh toán đầy đủ khoản nợ là bước đầu tiên và quan trọng nhất để phục hồi tín dụng:
- Liên hệ ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng để thanh toán toàn bộ nợ gốc, lãi và các khoản phí phạt theo hợp đồng.
- Sau khi hoàn tất nghĩa vụ trả nợ, người vay cần yêu cầu ngân hàng cập nhật trạng thái “đã tất toán” trên hệ thống CIC để kết thúc lịch sử nợ xấu.
- Căn cứ pháp lý: Điều 13 Thông tư 15/2023/TT-NHNN quy định tổ chức tín dụng có trách nhiệm cập nhật thông tin nợ đã tất toán lên hệ thống CIC trong vòng 5 ngày làm việc.
5.2. Đàm phán cơ cấu nợ
Trường hợp người vay chưa đủ khả năng trả ngay, có thể thương lượng với tổ chức tín dụng:
- Đàm phán cơ cấu lại nợ theo quy định tại Thông tư 02/2023/TT-NHNN, bao gồm điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, giảm lãi suất hoặc giãn nợ tạm thời.
- Bán nợ cho công ty quản lý tài sản (như VAMC) theo Nghị định 53/2024/NĐ-CP là giải pháp khác để giảm áp lực tài chính và hỗ trợ xử lý nợ xấu.
- Trong cả hai trường hợp, người vay nên chuẩn bị kế hoạch tài chính cụ thể và khả thi nhằm thuyết phục ngân hàng hoặc đơn vị quản lý nợ xem xét hỗ trợ.
Số liệu thực tiễn
Theo báo cáo từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2024), có tới 20% trường hợp nợ xấu nhóm 5 được xử lý thành công thông qua cơ cấu nợ hoặc bán nợ, từ đó cải thiện lịch sử tín dụng và mở ra cơ hội vay vốn mới sau thời gian theo dõi.
Phòng ngừa nợ xấu và quản lý tài chính hiệu quả
Nợ xấu là “vết đen” tài chính có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vay vốn, mua nhà, làm thẻ tín dụng, xin visa hoặc các giao dịch lớn khác. Do đó, phòng ngừa nợ xấu không chỉ là trách nhiệm cá nhân, mà còn là kỹ năng sống thiết yếu trong thời đại tài chính số.
Dưới đây là 3 nguyên tắc cốt lõi để phòng tránh nợ xấu và duy trì sức khỏe tài chính cá nhân.
6.1. Lập kế hoạch tài chính
Lập kế hoạch trước khi vay là bước đầu tiên và quan trọng nhất để phòng ngừa nợ xấu.
- Đánh giá khả năng trả nợ: Chỉ vay khi chắc chắn có nguồn thu nhập ổn định để thanh toán đúng hạn. Nguyên tắc phổ biến là không vay quá 50% thu nhập ròng hàng tháng. Ví dụ, nếu thu nhập ròng của bạn là 15 triệu đồng/tháng, hạn mức vay nên dưới 7,5 triệu đồng/tháng.
- Phân bổ tài chính hợp lý: Dành ít nhất 20% thu nhập để tiết kiệm, 30% cho chi tiêu cá nhân và chỉ dùng tối đa 50% cho nghĩa vụ tài chính, bao gồm trả nợ.
- Sử dụng công cụ nhắc nợ: Cài đặt nhắc nhở thanh toán trên ứng dụng ngân hàng, ví điện tử, hoặc sử dụng app tài chính cá nhân để theo dõi các khoản vay, lãi suất và lịch trả nợ.
6.2. Liên hệ sớm khi gặp khó khăn
Chủ động liên hệ với tổ chức tín dụng là cách hiệu quả nhất để tránh rơi vào nhóm nợ xấu cao.
- Thông báo sớm nếu không thể trả đúng hạn: Nếu gặp rủi ro như mất việc, bệnh tật, biến động thu nhập…, bạn nên gửi văn bản hoặc liên hệ trực tiếp ngân hàng để đề nghị cơ cấu lại thời hạn trả nợ theo Thông tư 02/2023/TT-NHNN.
- Tránh vay tín dụng đen hoặc app vay không rõ ràng: Nhiều người trong lúc cấp bách tài chính đã vay từ các nguồn không được cấp phép, dẫn đến lãi suất cao, bị thu hồi nợ trái pháp luật, thậm chí bị lộ thông tin cá nhân. Điều này vi phạm Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đồng thời dễ gây hệ lụy pháp lý.
Số liệu gần nhất
Theo thống kê từ Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC) năm 2024:
- 30% người rơi vào nợ nhóm 3, 4, 5 có thể tránh được, nếu liên hệ ngân hàng kịp thời để cơ cấu nợ.
- Trong hơn 1,5 triệu hồ sơ nợ xấu được cập nhật năm 2023, một phần lớn là vay tiêu dùng không có tài sản bảo đảm từ các công ty tài chính.
Hiểu rõ các nhóm nợ xấu và nợ xấu là nợ nhóm mấy là bước đầu tiên để quản lý tài chính cá nhân hiệu quả. Nhóm nợ xấu CIC từ nhóm 3 đến nhóm 5 gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vay vốn và uy tín tín dụng. Với sự hỗ trợ từ Xử lý nợ của Luật Thiên Mã, bạn có thể kiểm tra, xử lý, và phòng ngừa nợ xấu các nhóm một cách chuyên nghiệp. Đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay để được đội ngũ luật sư của chúng tôi hỗ trợ, từ việc kiểm tra nhóm nợ xấu đến xây dựng kế hoạch tài chính bền vững!
