Đòi nợ người thân là vấn đề nhạy cảm, bởi bên cạnh việc thu hồi tài chính, bạn còn phải cân nhắc đến tình cảm gia đình và các mối quan hệ bạn bè lâu dài. Nếu xử lý không khéo, việc đòi nợ có thể dẫn đến mâu thuẫn, rạn nứt hoặc thậm chí cắt đứt quan hệ. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể lựa chọn những cách tiếp cận khôn khéo, lịch sự và đúng pháp luật để vừa bảo vệ quyền lợi, vừa giữ được sự tôn trọng và gắn kết.
Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách đòi nợ người thân một cách nhẹ nhàng và hợp pháp – từ nhắc nhở tế nhị, thiết lập thỏa thuận rõ ràng cho đến áp dụng biện pháp pháp lý khi cần thiết. Tất cả đều dựa trên cơ sở pháp lý vững chắc như Bộ luật Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), Nghị định 15/2020/NĐ-CP và Thông tư 01/2024/TT-BNV. Đặt lịch tư vấn miễn phí tại Xử Lý Nợ để được luật sư hỗ trợ giải quyết các khoản nợ cá nhân một cách tinh tế, đúng luật và vẫn giữ vững mối quan hệ tốt đẹp.
Hiểu quy định pháp luật về đòi nợ cá nhân
Quy định pháp luật liên quan
Việc cho vay và đòi nợ giữa cá nhân với nhau là giao dịch dân sự phổ biến, được pháp luật công nhận và điều chỉnh. Tuy nhiên, để việc đòi nợ hợp pháp và hiệu quả, các bên cần tuân thủ những quy định sau:
- Bộ luật Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) – Từ Điều 463 đến Điều 471 quy định về hợp đồng vay tài sản, trong đó yêu cầu giao dịch vay mượn giữa cá nhân nên được lập thành văn bản hoặc có chứng cứ xác nhận như tin nhắn, chuyển khoản, giấy viết tay có chữ ký.
- Nghị định 15/2020/NĐ-CP – Hạn chế hoạt động nhắc nợ không quá 5 lần/ngày, trong khung giờ từ 7h đến 21h, đồng thời cấm các hành vi gây áp lực tâm lý, xúc phạm, đe dọa danh dự và nhân phẩm của người vay.
- Thông tư 01/2024/TT-BNV – Yêu cầu văn bản nhắc nợ phải sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, lịch sự, đúng thể thức văn bản hành chính nếu có liên hệ qua thư, email hoặc gửi yêu cầu bằng văn bản chính thức.
Hậu quả của việc đòi nợ không đúng cách
Đòi nợ giữa cá nhân nếu thực hiện sai cách có thể không chỉ gây tổn thương quan hệ tình cảm mà còn dẫn đến vi phạm pháp luật:
- Công khai thông tin nợ trên mạng xã hội, nhóm gia đình, cộng đồng mà không có sự đồng ý của người vay có thể bị xử phạt hành chính từ 5 đến 20 triệu đồng (theo Điều 102, Nghị định 15/2020/NĐ-CP).
- Sử dụng từ ngữ thô tục, đe dọa, ép buộc hoặc gây áp lực tinh thần có thể khiến sự việc trở nên căng thẳng, dễ phát sinh tranh chấp dân sự, thậm chí bị kiện ngược vì xúc phạm danh dự.
Số liệu gần nhất: Theo Viện Nghiên cứu Xã hội và Pháp luật (2024), có tới 62% tranh chấp nợ cá nhân phát sinh giữa người thân, bạn bè do cách đòi nợ thiếu tế nhị, như dùng lời lẽ nặng nề, công khai nợ hoặc lôi kéo bên thứ ba, dẫn đến mất hòa khí, rạn nứt quan hệ và kéo dài quá trình giải quyết.
Chuẩn bị trước khi đòi nợ người thân
Việc đòi nợ người thân luôn là tình huống nhạy cảm, đòi hỏi sự khéo léo và đồng thời phải có sự chuẩn bị đầy đủ về chứng cứ để đảm bảo quyền lợi nếu phát sinh tranh chấp.
Thu thập chứng cứ khoản nợ
Trước khi nhắc nợ, cần xác minh và thu thập các tài liệu hoặc dữ liệu thể hiện rõ nghĩa vụ trả nợ. Bao gồm:
- Giấy vay tiền có chữ ký hoặc ghi nhận thỏa thuận giữa hai bên
- Tin nhắn, email trao đổi về khoản vay
- Ghi âm cuộc trò chuyện xác nhận có vay mượn
Theo Điều 463 và Điều 688 Bộ luật Dân sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017), các hình thức chứng cứ này được pháp luật công nhận nếu đáp ứng điều kiện về tính xác thực, có thể làm căn cứ yêu cầu trả nợ hoặc khởi kiện tại tòa án nếu cần thiết.
Đánh giá tình hình tài chính của người thân
Việc hiểu rõ hoàn cảnh tài chính của người thân sẽ giúp bạn lựa chọn thời điểm nhắc nợ phù hợp, hạn chế gây căng thẳng hoặc đổ vỡ mối quan hệ. Bạn có thể:
- Hỏi thăm một cách tế nhị về công việc, thu nhập hiện tại
- Tìm hiểu xem người thân có đang gặp khó khăn tài chính hay không
- Xác định thời điểm thuận lợi để nhắc nợ (ví dụ: sau khi họ vừa nhận lương, thưởng, hoặc giải quyết xong một khoản chi lớn)
Việc kết hợp giữa chứng cứ đầy đủ và cách tiếp cận mềm mỏng sẽ giúp việc đòi nợ người thân trở nên hiệu quả và ít rủi ro về mặt tình cảm nhất có thể.
Nhắc nợ người thân qua tin nhắn
Sử dụng ngôn ngữ nhẹ nhàng, thân thiện
Khi nhắc đến chuyện tiền bạc với người thân, điều quan trọng là giữ được mối quan hệ, đồng thời vẫn truyền tải rõ mong muốn được thanh toán khoản vay. Ngôn ngữ nên chân thành, mềm mỏng, thể hiện sự thông cảm và tôn trọng.
Cách diễn đạt này vừa đủ rõ ràng, vừa giữ được sự gần gũi mà không khiến đối phương khó xử hay cảm thấy bị thúc ép.
Tránh ngôn ngữ mang tính ép buộc
Hạn chế sử dụng các từ như:
- “Phải trả”, “chậm trễ quá lâu”, “nếu không tôi sẽ…”
Thay vào đó, dùng các cụm từ mềm mỏng như:
- “Nếu tiện”, “sắp xếp giúp mình”, “bạn thu xếp giúp mình trong thời gian phù hợp…”
Giữ thái độ thân thiện sẽ giúp người thân chủ động phản hồi và giữ gìn mối quan hệ bền vững.
Chọn thời điểm gửi tin nhắn hợp lý
Nhắc nợ đúng lúc giúp tăng khả năng được phản hồi, đồng thời thể hiện sự tế nhị:
- Thời điểm nên gửi:
- Buổi sáng: 9h–11h
- Buổi tối: 19h–20h
Đây là những thời điểm người nhận thường đã rảnh rỗi, dễ tiếp nhận thông tin.
- Tần suất hợp lý:
- 1–2 lần mỗi tháng
- Giữ khoảng cách giữa các lần nhắc để không gây áp lực hoặc khiến đối phương khó chịu.
Số liệu thực tế: Theo Sapo.vn (2025):
- 68% người thân phản hồi tích cực khi nhận tin nhắn nhắc nợ được viết bằng giọng điệu nhẹ nhàng, thân thiện.
- Tỷ lệ thu hồi nợ trong nhóm này có thể tăng đến 35%, đặc biệt với các khoản vay không ghi giấy nợ chính thức.
Gặp trực tiếp để trao đổi về khoản nợ
Chuẩn bị tâm lý và cách nói chuyện
Gặp trực tiếp là hình thức nhạy cảm nhưng hiệu quả khi xử lý các khoản vay giữa người quen, bạn bè hoặc người thân. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tâm lý và lời nói giúp giảm căng thẳng và tăng khả năng đạt được thỏa thuận.
- Giữ thái độ thân thiện và cởi mở: Đừng tạo áp lực ngay từ đầu. Bắt đầu bằng những câu chuyện đời thường để tạo sự thoải mái.
- Không đề cập khoản nợ ngay lập tức: Đợi khi đối phương cảm thấy sẵn sàng để trao đổi thì mới chuyển hướng câu chuyện.
- Sử dụng ngôn ngữ nhẹ nhàng, mang tính đề xuất thay vì yêu cầu.
Ví dụ cách mở đầu khéo léo:
“Chào [Tên], lâu rồi mình chưa nói chuyện. Nhân tiện, mình muốn trao đổi một chút về khoản vay [số tiền] trước đây. Không biết bạn đã có kế hoạch thanh toán trong thời gian tới chưa?”
Việc đề cập nhẹ nhàng sẽ giúp đối phương không cảm thấy bị dồn ép, từ đó tăng khả năng hợp tác.
Lắng nghe và thấu hiểu lý do
Nhiều trường hợp người vay gặp khó khăn tài chính thực sự. Khi đó:
- Chủ động lắng nghe và thể hiện sự thông cảm.
- Không gián đoạn hay đưa ra nhận xét gay gắt.
- Đề xuất giải pháp linh hoạt: Có thể gợi ý trả góp, gia hạn thời gian, hoặc viết cam kết thanh toán theo tiến độ.
Quan trọng: Tránh nhắc lại khoản nợ trước mặt người khác để không làm đối phương mất mặt. Điều này không chỉ giữ gìn mối quan hệ mà còn thể hiện sự tôn trọng.
Số liệu gần nhất: Theo thống kê từ Luật Sư Toàn Quốc (2025), có đến 60% cuộc gặp trực tiếp đòi nợ người thân thành công khi người đi đòi thể hiện thái độ thấu hiểu và giao tiếp khéo léo thay vì gây áp lực hoặc tranh cãi.
Đề xuất giải pháp trả nợ linh hoạt
Gợi ý trả góp hoặc gia hạn
Khi người thân hoặc bạn bè gặp khó khăn tài chính, thay vì gây áp lực, bạn có thể chủ động đề xuất phương án trả nợ linh hoạt hơn như:
- Chia nhỏ khoản nợ thành các đợt trả góp
- Gia hạn thời gian thanh toán
Ví dụ đề xuất thân mật, dễ tiếp nhận:
“Nếu [Tên] chưa thể trả hết [số tiền], hay là mình chia nhỏ ra trả [số tiền/tháng] trong [số tháng], bạn thấy được không?”
Việc linh hoạt trong cách đề xuất không chỉ giúp giữ gìn mối quan hệ mà còn tăng khả năng thu hồi được tiền.
Lập thỏa thuận trả nợ bằng văn bản
Dù là quan hệ thân quen, bạn vẫn nên soạn một giấy thỏa thuận trả nợ đơn giản để minh bạch và phòng ngừa rủi ro. Thỏa thuận cần có:
- Số tiền còn nợ
- Thời gian và cách thức trả
- Chữ ký của cả hai bên
Việc lập văn bản tuân thủ Bộ luật Dân sự 2015 (sửa đổi 2024) sẽ đảm bảo thỏa thuận có giá trị pháp lý nếu phát sinh tranh chấp sau này.
Số liệu thực tiễn: Theo thống kê từ Công ty Tài chính FE Credit (2024), có đến 55% người thân đồng ý trả nợ khi được đề xuất phương án trả góp. Nhờ vậy, 70% khoản nợ đã được thu hồi trong vòng 6 tháng, cho thấy hiệu quả của việc đàm phán mềm dẻo trong các khoản vay cá nhân.
Khởi kiện đòi nợ người thân: Giải pháp cuối cùng
Vay mượn tiền giữa người thân, bạn bè vốn dựa trên sự tin tưởng và tình cảm. Tuy nhiên, không ít trường hợp phát sinh mâu thuẫn khi bên vay không thực hiện đúng cam kết trả nợ, dẫn đến tranh chấp kéo dài, gây rạn nứt quan hệ. Trong tình huống đó, khởi kiện ra tòa là biện pháp pháp lý cuối cùng nhưng cần thiết để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người cho vay.
Khi nào nên khởi kiện?
Khởi kiện người thân nên được cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ thực hiện khi:
- Đã nhắc nhở nhiều lần nhưng không nhận được thiện chí hợp tác, thậm chí người vay cố tình né tránh hoặc phủ nhận khoản nợ.
- Các thỏa thuận miệng hoặc văn bản vay tiền đã đến hạn thanh toán rõ ràng, nhưng bên vay không trả.
- Việc tiếp tục thương lượng là vô ích, gây tổn hại cả về tài chính lẫn tinh thần.
- Người cho vay có bằng chứng xác đáng về khoản nợ, phù hợp với yêu cầu chứng minh tại tòa.
Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:
- Đơn khởi kiện theo Mẫu số 23-DS, ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP.
- Giấy vay tiền viết tay, hợp đồng vay mượn, giấy biên nhận (nếu có).
- Tin nhắn, email, ghi âm, hoặc tài liệu trao đổi thể hiện việc vay tiền và cam kết trả nợ.
- Giấy tờ tùy thân của người khởi kiện và thông tin của người vay tiền.
Lưu ý: Tòa án vẫn chấp nhận đơn kiện trong trường hợp không có giấy vay nợ chính thức, nếu người cho vay có thể cung cấp các bằng chứng điện tử (tin nhắn, chuyển khoản, lời hứa trả nợ…) chứng minh mối quan hệ vay mượn.
Quy trình khởi kiện
- Nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền, cụ thể là tòa nơi người thân cư trú hoặc đang sinh sống (Điều 39, Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).
- Tòa án thụ lý vụ việc, mời hai bên lên hòa giải. Nếu không thành, tòa sẽ đưa ra xét xử sơ thẩm.
- Nếu thắng kiện, người cho vay có thể yêu cầu thi hành án để thu hồi nợ bằng hình thức kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản hoặc khấu trừ thu nhập.
Chú ý: Mặc dù là người thân, nhưng nếu khoản vay không được thanh toán đúng cam kết, pháp luật vẫn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người cho vay, không phân biệt mối quan hệ cá nhân.
Số liệu gần nhất: Theo Tòa án Nhân dân Tối cao (2025):
- 80% vụ kiện đòi nợ cá nhân có hồ sơ đầy đủ được giải quyết trong vòng 4–6 tháng.
- Tỷ lệ thu hồi nợ đạt 85%, đặc biệt trong những vụ có bằng chứng rõ ràng và người vay có tài sản hoặc thu nhập ổn định.
Đòi nợ người thân là một việc nhạy cảm, đòi hỏi sự tinh tế, kiên nhẫn và tuân thủ pháp luật để vừa thu hồi được nợ vừa giữ được mối quan hệ. Từ việc chuẩn bị chứng cứ, trao đổi khéo léo qua tin nhắn hoặc gặp trực tiếp, đến đề xuất trả góp hay khởi kiện, mỗi bước cần được thực hiện cẩn thận. Hãy để Xử Lý Nợ đồng hành cùng bạn, cung cấp giải pháp đòi nợ người thân hợp pháp và hiệu quả. Đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay tại Xử Lý Nợ để bảo vệ quyền lợi của bạn!
