Đòi nợ xấu chưa bao giờ là chuyện đơn giản. Những khoản nợ kéo dài, người vay cố tình chây ì hoặc mất khả năng thanh toán đều tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp pháp lý nếu xử lý sai cách. Để thu hồi nợ hiệu quả, bạn không chỉ cần lý lẽ thuyết phục mà còn cần hiểu đúng luật và áp dụng đúng quy trình.
Tại Xử lý nợ, đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ, hướng dẫn bạn cách đòi nợ xấu, xây dựng phương án thu hồi nợ xấu phù hợp, trên cơ sở các quy định của Bộ luật Dân sự 2015, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) và Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay để bảo vệ quyền lợi của bạn một cách hợp pháp, minh bạch và hiệu quả.
Hiểu rõ nợ xấu và cơ sở pháp lý
Định nghĩa nợ xấu theo pháp luật
Việc hiểu đúng khái niệm “nợ xấu” và nền tảng pháp lý liên quan không chỉ quan trọng trong lĩnh vực ngân hàng – tài chính mà còn giúp cá nhân, doanh nghiệp nhỏ xử lý các khoản vay và có cách đòi nợ hợp lý, đúng luật.
Nợ xấu là gì?
Theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, nợ xấu (hay còn gọi là nợ khó đòi) là khoản nợ mà người vay:
- Không thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn gốc và/hoặc lãi trong một khoảng thời gian nhất định (thường từ 90 ngày trở lên);
- Có dấu hiệu mất khả năng thanh toán, hoặc phải cơ cấu lại thời hạn trả nợ nhiều lần;
- Bị tổ chức tín dụng phân loại từ Nhóm 3 trở lên (Nợ dưới tiêu chuẩn, Nghi ngờ mất vốn hoặc Có khả năng mất vốn).
Nợ xấu không chỉ ảnh hưởng đến người vay mà còn làm giảm uy tín, khả năng tiếp cận tín dụng và bị ghi nhận trên CIC – Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia.
Quy định pháp lý liên quan
Ngoài các quy định chuyên ngành tài chính, việc xử lý và đòi lại các khoản nợ (bao gồm cả nợ xấu) cũng căn cứ vào Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015:
- Bên vay có nghĩa vụ hoàn trả cả gốc và lãi (nếu có) khi đến hạn;
- Nếu người vay vi phạm nghĩa vụ, bên cho vay có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc trả nợ, kê biên tài sản hoặc áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án theo luật.
Số liệu thực tế: Theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2024, tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống ngân hàng đạt 4,6%, trong đó có đến 60% liên quan đến các khoản vay cá nhân và doanh nghiệp nhỏ, phản ánh thực trạng khó thu hồi nợ trong khối đối tượng phi tổ chức.
Thu thập và củng cố chứng cứ đòi nợ
Các loại chứng cứ hợp pháp
Hợp đồng vay và thông điệp dữ liệu
Theo Điều 94 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, các tài liệu như hợp đồng vay tiền, tin nhắn, email, hoặc ghi âm cuộc trò chuyện được công nhận là chứng cứ hợp pháp nếu có thể chứng minh được giao dịch vay mượn đã xảy ra giữa các bên.
Những thông điệp dữ liệu này phải đảm bảo tính toàn vẹn, xác thực và có thể truy xuất được nguồn gốc. Việc lưu trữ và trình bày đúng định dạng sẽ tăng giá trị chứng minh tại tòa.
Biên nhận và sao kê giao dịch
Các biên nhận chuyển tiền, giấy nhận tiền viết tay, hoặc sao kê tài khoản ngân hàng là bằng chứng tài chính rõ ràng để xác minh:
- Số tiền đã cho vay
- Thời gian giao dịch
- Tên người nhận tiền
Những chứng cứ này có giá trị cao trong việc buộc người vay phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn.
Số liệu thực tế: Theo báo cáo của Tòa án Nhân dân TP.HCM năm 2024, 75% vụ kiện đòi nợ xấu thành công khi nguyên đơn xuất trình được chứng cứ rõ ràng như hợp đồng, biên nhận hoặc tin nhắn xác nhận vay tiền.
Gửi thư đòi nợ chuyên nghiệp
Cách soạn và gửi thư đòi nợ
Nội dung thư đòi nợ
Một bức thư đòi nợ chuyên nghiệp cần được trình bày rõ ràng, lịch sự và có tính pháp lý. Các nội dung chính nên bao gồm:
- Thông tin khoản nợ: số tiền gốc, lãi suất (nếu có), ngày vay và ngày đến hạn thanh toán.
- Căn cứ pháp lý: dẫn chiếu hợp đồng vay tiền, giấy vay nợ, biên nhận hoặc tin nhắn, email xác nhận việc vay.
- Yêu cầu cụ thể: thời hạn chót để thanh toán, phương thức thanh toán, và cam kết không phát sinh thêm nếu trả đúng hạn.
Ngoài ra, thư nên thể hiện thiện chí thương lượng và nhấn mạnh mong muốn giải quyết trong hòa bình, tránh làm căng thẳng mối quan hệ đôi bên.
Phương thức gửi thư
Để đảm bảo tính pháp lý và khả năng chứng minh sau này, nên sử dụng các phương thức gửi có xác nhận:
- Gửi qua bưu điện bảo đảm có hồi báo (có ký nhận của người nhận)
- Gửi qua email với tiêu đề rõ ràng, đính kèm đầy đủ tài liệu liên quan
- Đồng thời lưu giữ biên lai bưu điện, bản in email đã gửi hoặc ảnh chụp màn hình để làm bằng chứng nếu sau này phải khởi kiện
Số liệu gần nhất: Theo khảo sát của Công ty Luật ACC năm 2025, có đến 55% trường hợp đòi nợ xấu được giải quyết thành công sau khi gửi thư đòi nợ chuyên nghiệp và có căn cứ rõ ràng.
Thương lượng và cơ cấu lại khoản nợ
Đề xuất phương án trả nợ linh hoạt
Khi bên vay gặp khó khăn tài chính hoặc chưa thể trả nợ đúng hạn, thương lượng để cơ cấu lại khoản nợ là một giải pháp mềm dẻo, giúp tránh căng thẳng và hạn chế rủi ro pháp lý cho cả hai bên.
Thỏa thuận trả góp
Một trong những phương án phổ biến là chia nhỏ khoản nợ thành các đợt trả góp định kỳ. Việc này giúp bên vay có thể chủ động tài chính, trong khi bên cho vay vẫn đảm bảo được khả năng thu hồi nợ theo tiến độ.
Nội dung thỏa thuận nên bao gồm:
- Số tiền trả mỗi đợt
- Thời điểm thanh toán cụ thể
- Hình thức thanh toán (tiền mặt, chuyển khoản…)
- Biện pháp xử lý nếu vi phạm cam kết
Lưu ý: Tất cả cần được ghi nhận bằng văn bản, có chữ ký xác nhận của cả hai bên để làm cơ sở pháp lý trong trường hợp xảy ra tranh chấp.
Gia hạn thời gian trả nợ
Trong một số tình huống, gia hạn thời gian trả nợ là lựa chọn hợp lý nếu bên vay:
- Chứng minh được đang gặp khó khăn tài chính tạm thời
- Có thiện chí rõ ràng trong việc trả nợ
- Cam kết thời điểm cụ thể sẽ hoàn thành nghĩa vụ
Việc gia hạn cũng cần được lập thành thỏa thuận bằng văn bản, có thể đi kèm với các điều kiện bổ sung như lãi phát sinh hoặc tài sản đảm bảo bổ sung.
Số liệu thực tế: Theo báo cáo năm 2024 của Viện Kiểm sát Nhân dân TP.HCM, 45% trường hợp đòi nợ xấu đã được giải quyết thành công thông qua thương lượng và cơ cấu lại khoản nợ, cho thấy hiệu quả đáng kể của biện pháp này trong thực tiễn.
Nhờ cơ quan chức năng hoặc hòa giải viên
Sử dụng dịch vụ hòa giải
Trong nhiều trường hợp, việc khởi kiện không phải là lựa chọn đầu tiên. Nếu vẫn còn khả năng đối thoại, bạn nên cân nhắc sử dụng dịch vụ hòa giải để giải quyết tranh chấp nhẹ nhàng, tiết kiệm thời gian và chi phí hơn so với kiện tụng.
Lựa chọn hòa giải viên uy tín
Theo Luật Hòa giải, Đối thoại tại Tòa án năm 2020, các bên tranh chấp có thể nhờ đến hòa giải viên chuyên nghiệp để hỗ trợ thương lượng một cách trung lập và có pháp lý rõ ràng.
Hòa giải viên có thể là:
- Người thuộc Trung tâm hòa giải được Tòa án công nhận
- Người do Tòa án giới thiệu trong quá trình khởi kiện
- Luật sư, chuyên gia pháp lý hoặc người có uy tín được hai bên thỏa thuận chọn
Lợi ích của hình thức này:
- Không để lại tiền án, tiền sự hay hồ sơ tranh chấp tại tòa
- Giữ kín thông tin cá nhân và nội dung vụ việc
- Kết quả hòa giải thành có giá trị pháp lý tương đương hợp đồng, được các bên tự nguyện thi hành
Theo thống kê của Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội năm 2024, có đến 50% vụ tranh chấp nợ xấu được hòa giải thành công trước khi xét xử, giúp tiết kiệm chi phí và tránh căng thẳng pháp lý.
Nộp đơn yêu cầu thi hành án
Trong trường hợp đã có biên bản hòa giải thành hoặc bản án, quyết định của tòa án mà người vay vẫn cố tình không thực hiện nghĩa vụ, bạn có quyền:
- Làm đơn yêu cầu thi hành án gửi đến Chi cục Thi hành án dân sự cấp huyện nơi người vay cư trú hoặc có tài sản
- Kèm theo bản chính quyết định/hòa giải thành, bản sao công chứng giấy tờ tùy thân và các tài liệu liên quan
Theo Luật Thi hành án dân sự năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014), cơ quan thi hành án sẽ:
- Ra quyết định thi hành án
- Gửi thông báo đến người phải thi hành
- Thực hiện cưỡng chế tài sản nếu sau thời hạn yêu cầu mà người vay vẫn không thực hiện nghĩa vụ
Lưu ý: Người yêu cầu thi hành án cần nộp đơn trong thời hiệu 5 năm kể từ ngày bản án hoặc hòa giải thành có hiệu lực pháp luật.
Tránh các cách đòi nợ xấu trái pháp luật – Hành vi bị nghiêm cấm khi đòi nợ
Sử dụng bạo lực hoặc đe dọa Người cho vay không được dùng vũ lực, đe dọa gây tổn hại về tinh thần hoặc thể chất để ép người vay trả nợ. Theo Điều 170 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi cưỡng đoạt tài sản thông qua hình thức đe dọa, uy hiếp có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt lên đến 20 năm tù.
Công khai thông tin cá nhân của người nợ Việc tiết lộ hình ảnh, địa chỉ, số điện thoại hoặc bất kỳ thông tin cá nhân nào của người vay mà không được sự đồng ý là hành vi vi phạm pháp luật. Theo Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, cá nhân thực hiện hành vi này có thể bị xử phạt hành chính từ 5 đến 10 triệu đồng.
Số liệu thực tế: Trong năm 2024, Công an TP. Hà Nội đã xử lý 350 trường hợp vi phạm hành chính liên quan đến hành vi đòi nợ trái pháp luật. Đáng chú ý, 30% trong số đó liên quan đến các hình thức quấy rối qua mạng xã hội, bao gồm việc đăng tải thông tin cá nhân trái phép nhằm gây áp lực trả nợ.
Để thực hiện cách đòi nợ xấu như đã nêu ở trên đòi hỏi ở bạn sự kiên nhẫn, hiểu biết pháp luật và chiến lược phù hợp. Thay vì tự mình xử lý, hãy để Xử lý nợ hỗ trợ bạn thu hồi khoản nợ một cách hợp pháp và hiệu quả. Đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay tại Xử lý nợ để được luật sư tư vấn giải pháp tối ưu nhất!
