Bạn đang bị quấy rối, đe dọa bởi các tổ chức tín dụng đen sau khi vay tiền? Đừng để những hành vi trái pháp luật khiến bạn rơi vào lo lắng kéo dài. Hãy đặt lịch tư vấn miễn phí tại chuyên mục Xử lý nợ của Luật Thiên Mã, nơi đội ngũ luật sư sẽ hỗ trợ bạn từng bước giải quyết và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
Bài viết dưới đây do các luật sư chuyên môn thực hiện, phân tích rõ ràng các quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015 về lãi suất vay, và Thông tư 12/2024/TT-NHNN sửa đổi Thông tư 39/2016/TT-NHNN về hoạt động cho vay. Thông tin trong bài sẽ giúp bạn hiểu đúng bản chất của tín dụng đen và cách đối phó một cách an toàn, hợp pháp.
Hiểu rõ bản chất tín dụng đen và rủi ro liên quan
1.1. Tín dụng đen là gì?
Tín dụng đen là hình thức cho vay tiền trái pháp luật, được thực hiện bởi các cá nhân, tổ chức không được Ngân hàng Nhà nước cấp phép. Đặc điểm chính:
- Lãi suất thường vượt quá 20%/năm, vi phạm khoản 1 Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015.
- Đi kèm với các hành vi đòi nợ trái pháp luật như đe dọa, khủng bố tinh thần, bêu xấu hình ảnh người vay.
1.2. Rủi ro khi dính vào tín dụng đen
Tham gia vay tín dụng đen tiềm ẩn nhiều hệ lụy nghiêm trọng về tài chính, tinh thần và pháp lý, cụ thể:
- Rủi ro tài chính: Lãi suất thực tế có thể lên tới 300–1.000%/năm, khiến số tiền nợ tăng cấp số nhân. Nhiều người bị rơi vào cảnh vỡ nợ, mất khả năng chi trả chỉ sau thời gian ngắn.
- Rủi ro tinh thần: Người vay thường bị đe dọa, khủng bố tinh thần, quấy rối qua điện thoại, bêu xấu trên mạng xã hội, hoặc sử dụng hình ảnh bị cắt ghép, vu khống.
- Rủi ro pháp lý:
- Người vay vẫn phải chịu trách nhiệm trả nợ gốc, vì đây là nghĩa vụ dân sự theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015.
- Nếu cố tình không trả nợ trong khi vẫn có khả năng, người vay có thể bị:
- Xử phạt hành chính theo Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP.
- Truy cứu hình sự nếu có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản, theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017).
Quan trọng: Người vay tín dụng đen thường vừa là nạn nhân, vừa có thể bị liên đới trách nhiệm nếu xử lý không đúng cách.
Số liệu thực tế:
Theo thống kê của Công an TP.HCM (2023):
- 70% người vay tín dụng đen bị khủng bố tinh thần thông qua hình thức gọi điện, nhắn tin, mạng xã hội.
- Tổng số tiền thu lợi bất chính từ các đường dây tín dụng đen bị triệt phá vượt quá 4.000 tỷ đồng.
Giữ bình tĩnh và thu thập bằng chứng
2.1. Lưu giữ bằng chứng liên quan
Trong trường hợp bị tổ chức tín dụng đen đòi nợ trái pháp luật, việc giữ bình tĩnh và chủ động thu thập chứng cứ là yếu tố then chốt để bảo vệ quyền lợi bản thân khi làm việc với cơ quan chức năng:
- Lưu trữ toàn bộ tin nhắn, email, ghi âm cuộc gọi liên quan đến việc đòi nợ, đặc biệt là các nội dung có dấu hiệu đe dọa, xúc phạm, hoặc ép buộc trả nợ trái pháp luật.
- Ghi lại thông tin giao dịch, sao kê chuyển khoản, chụp màn hình các ứng dụng vay tiền, bảng tính lãi hoặc các khoản phí không minh bạch.
- Thu thập hình ảnh hoặc video ghi nhận hành vi quấy rối, như việc phát tán thông tin cá nhân, bôi nhọ danh dự trên mạng xã hội hoặc tại nơi làm việc.
Những tài liệu này là căn cứ để gửi đơn tố giác hành vi vi phạm pháp luật tới công an hoặc cơ quan có thẩm quyền.
2.2. Đánh giá hợp đồng vay
- Kiểm tra lãi suất được ghi trong hợp đồng: Theo khoản 1 Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, mức lãi suất cho vay hợp pháp không vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ khi pháp luật chuyên ngành quy định khác. Phần vượt quá bị xem là vô hiệu và không được pháp luật bảo vệ.
- Xác minh tính pháp lý của bên cho vay: Đối với các đơn vị quảng cáo dịch vụ tài chính, cần kiểm tra tư cách pháp nhân, đăng ký kinh doanh, giấy phép hoạt động cung cấp tín dụng theo Thông tư 12/2024/TT-NHNN. Nếu không có giấy phép hoặc hoạt động ngoài phạm vi cho phép, đó có thể là tổ chức tín dụng đen trá hình.
Số liệu thực tế: Theo báo cáo năm 2024 của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, có tới 85% hợp đồng vay từ các ứng dụng tín dụng đen như Senmo, Vamo, ATM Online không ghi rõ lãi suất quy đổi hoặc che giấu phí, vi phạm quy định về minh bạch thông tin theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023.
Trình báo cơ quan chức năng để tố cáo tín dụng đen
3.1. Liên hệ đường dây nóng hoặc Công an địa phương
Khi phát hiện hoặc trở thành nạn nhân của tín dụng đen, người dân có thể chủ động tố cáo hành vi vi phạm theo quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự).
- Gọi đến các đường dây nóng chuyên tiếp nhận tố giác tội phạm:
- Hà Nội: 069.219.4007
- TP.HCM: 069.426.0254
- Đà Nẵng: 069.367.2214
- Nộp đơn tố cáo trực tiếp tại Công an địa phương nơi xảy ra hành vi vi phạm. Người tố cáo cần chuẩn bị:
- Đơn tố cáo nêu rõ nội dung vụ việc
- Họ tên, địa chỉ người tố cáo
- Bằng chứng đi kèm như giấy vay, thông báo lãi suất, tin nhắn đe dọa, hình ảnh bêu xấu,…
3.2. Sử dụng ứng dụng VneID
Ngoài việc trình báo trực tiếp, người dân có thể gửi phản ánh qua ứng dụng định danh điện tử VNeID, do Bộ Công an quản lý:
- Chọn chức năng “Phản ánh” hoặc “Tố giác tội phạm” trên app
- Điền thông tin, đính kèm các bằng chứng liên quan như hình ảnh, đoạn ghi âm, tin nhắn
- Bảo mật tuyệt đối thông tin người tố cáo, được pháp luật bảo vệ theo Điều 10 Luật Tố cáo 2018
Số liệu gần nhất: Theo thống kê của Công an TP.HCM, năm 2024, cơ quan này tiếp nhận hơn 1.200 cuộc gọi tố cáo tín dụng đen, qua đó triệt phá 15 đường dây lớn, thu giữ dữ liệu, tài sản, và khởi tố nhiều đối tượng cho vay lãi nặng.
Bảo vệ thông tin cá nhân và hạn chế quấy rối
4.1. Thu hồi quyền truy cập của app tín dụng đen
Các ứng dụng tín dụng đen thường yêu cầu truy cập danh bạ, tin nhắn, hình ảnh để gây áp lực đòi nợ. Để ngăn chặn:
- Truy cập “Cài đặt” trên điện thoại, tìm đến mục “Quyền ứng dụng” và tắt quyền truy cập danh bạ, tin nhắn, máy ảnh, tệp tin đối với các app nghi ngờ là tín dụng đen.
- Cài đặt ứng dụng quản lý quyền truy cập như:
- Bouncer (Android) – cho phép cấp quyền tạm thời.
- Permission Manager X (iOS) – theo dõi và kiểm soát quyền truy cập của ứng dụng.
Việc thu hồi quyền truy cập giúp giảm nguy cơ bị đe dọa, bôi nhọ danh dự hoặc quấy rối người thân.
4.2. Chặn liên lạc và bảo mật tài khoản
Khi đã bị tín dụng đen liên tục quấy rối qua điện thoại hoặc mạng xã hội:
- Chặn số điện thoại, tin nhắn lạ bằng tính năng chặn cuộc gọi/spam của điện thoại hoặc cài ứng dụng như Truecaller, Calls Blacklist.
- Ẩn thông tin cá nhân trên mạng xã hội (Facebook, Zalo): hạn chế hiển thị danh sách bạn bè, số điện thoại, hình ảnh cá nhân.
- Đổi mật khẩu các tài khoản quan trọng như ngân hàng, email, mạng xã hội để phòng ngừa bị xâm nhập và phát tán thông tin.
Số liệu thực tế: Theo báo cáo của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (2022), có tới 30% các vụ lừa đảo, quấy rối liên quan đến tín dụng đen có nguồn gốc từ việc lộ lọt thông tin cá nhân qua các ứng dụng di động không rõ nguồn gốc.
Tìm kiếm nguồn vay hợp pháp để trả nợ tín dụng đen
Việc tìm nguồn vay hợp pháp để tất toán khoản nợ từ tín dụng đen là bước quan trọng nhằm thoát khỏi vòng xoáy lãi suất cao và hành vi đe dọa bất hợp pháp. Người vay nên ưu tiên giải pháp tài chính tuân thủ quy định pháp luật và đảm bảo minh bạch.
5.1. Vay từ tổ chức tài chính uy tín
- Ưu tiên tiếp cận các ngân hàng, công ty tài chính được cấp phép như Vietcombank, FE Credit, TPBank, Home Credit hoặc MoMo Vay Nhanh.
- Lãi suất vay phải tuân thủ quy định tại Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, không vượt quá 20%/năm, đồng thời được công khai rõ ràng trong hợp đồng.
- Với khoản vay nhỏ, có thể tận dụng quan hệ cá nhân (người thân, bạn bè) để vay không lãi hoặc lãi suất thấp nhằm tránh phát sinh thêm chi phí tài chính.
- Lưu ý khả năng trả nợ hàng tháng, tránh vay mới nếu thu nhập không ổn định hoặc không đủ đảm bảo.
5.2. Đàm phán với tổ chức tín dụng đen
- Người vay có thể nhờ luật sư hoặc bên trung gian có pháp lý đứng ra đàm phán với tổ chức cho vay nhằm:
- Giảm lãi suất về mức hợp pháp (không quá 20%/năm).
- Thương lượng giãn tiến độ trả nợ, chỉ thanh toán tiền gốc và phần lãi hợp pháp.
- Việc đàm phán phải căn cứ vào Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, trong đó quy định phần lãi suất vượt quá giới hạn không có hiệu lực pháp luật.
- Trường hợp bên cho vay không hợp tác và tiếp tục đe dọa, có thể tiến hành trình báo cơ quan chức năng để được bảo vệ theo pháp luật.
Số liệu gần nhất: Theo MoMo (2024), dịch vụ Vay Nhanh với lãi suất từ 23%/năm (tùy hồ sơ) đã giúp 80% khách hàng tất toán khoản nợ đúng hạn, từ đó tránh phụ thuộc vào tín dụng đen và khủng hoảng tài chính cá nhân.
Xây dựng thói quen tài chính lành mạnh để tránh tái diễn
Sau khi thoát khỏi bẫy tín dụng đen, việc quan trọng tiếp theo là xây dựng nền tảng tài chính cá nhân bền vững. Những thói quen lành mạnh không chỉ giúp người dân ổn định cuộc sống mà còn ngăn ngừa nguy cơ tái phạm khi gặp khó khăn tài chính.
6.1. Nâng cao nhận thức tài chính
Kiến thức tài chính cơ bản giúp mỗi cá nhân đưa ra quyết định vay vốn hợp lý, không bị dụ dỗ bởi những hình thức vay tiềm ẩn rủi ro:
- Chủ động học hỏi từ các nguồn uy tín: Tham gia các chương trình giáo dục tài chính do ngân hàng, tổ chức tài chính như Home Credit, MoMo, Viettel Money tổ chức. Các chương trình này thường hướng dẫn về:
- Cách tính lãi suất thật sự của khoản vay.
- Phân biệt giữa vay hợp pháp và vay nặng lãi trá hình.
- Quản lý nợ và phòng tránh rủi ro tín dụng.
- Cảnh giác với các hình thức quảng cáo vay không minh bạch: Tuyệt đối tránh:
- Lời mời chào “vay gấp – nhận tiền trong 5 phút – không cần giấy tờ”.
- Các kênh tiếp thị không rõ nguồn gốc như tin nhắn lạ, group Facebook, tờ rơi…
Số liệu đáng chú ý: Nghiên cứu của Đại học Ngân hàng TP.HCM (2023) cho thấy, người có kiến thức tài chính đầy đủ giảm đến 60% nguy cơ rơi vào tín dụng đen, khẳng định vai trò cốt lõi của giáo dục tài chính trong phòng ngừa nợ xấu.
6.2. Lập quỹ dự phòng tài chính
Một trong những nguyên nhân chính khiến người dân tìm đến tín dụng đen là thiếu tiền mặt trong các tình huống khẩn cấp. Vì vậy, việc thiết lập quỹ dự phòng giúp hạn chế tối đa nhu cầu vay nóng:
- Tiết kiệm định kỳ 10–20% thu nhập mỗi tháng vào tài khoản riêng để sử dụng khi có sự cố như bệnh tật, thất nghiệp, tai nạn…
- Ưu tiên chi tiêu hợp lý, đúng khả năng: Tránh các khoản chi vượt thu nhập hoặc vay tiền để mua sắm không thiết yếu. Lập bảng theo dõi thu – chi cá nhân hoặc sử dụng ứng dụng quản lý tài chính như Money Lover, Sổ Thu Chi…
- Tự giác hạn chế sử dụng đòn bẩy tài chính không cần thiết: Chỉ nên vay khi thật sự cần, có khả năng chi trả và hiểu rõ điều kiện vay.
Đối phó với tín dụng đen đòi hỏi sự bình tĩnh, hiểu biết pháp luật, và hành động kịp thời để bảo vệ quyền lợi cá nhân. Với sự hỗ trợ từ Xử lý nợ – Luật Thiên Mã, bạn sẽ được tư vấn cách tố cáo, xử lý nợ, và phòng tránh tín dụng đen một cách an toàn, hợp pháp. Đừng để tín dụng đen chi phối cuộc sống của bạn, hãy đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay tại Luật Thiên Mã để được luật sư hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả!
