Khi các biện pháp nhắc nhở, thương lượng không mang lại kết quả, dịch vụ đòi nợ thuê thường được cá nhân và doanh nghiệp lựa chọn như một giải pháp hỗ trợ thu hồi công nợ nhanh chóng. Tuy nhiên, các công ty đòi nợ thuê có hợp pháp không là thắc mắc của khá nhiều người. Trong thực tế cho thấy nhiều công ty đòi nợ thuê hoạt động vượt quá giới hạn pháp luật, thậm chí sử dụng các biện pháp trái phép, gây rủi ro nghiêm trọng về mặt pháp lý cho người thuê dịch vụ.
Để đảm bảo việc thu hồi nợ diễn ra đúng pháp luật, hiệu quả và an toàn, bạn cần hiểu rõ khung pháp lý điều chỉnh hoạt động đòi nợ và các giới hạn cho phép. Đặt lịch tư vấn miễn phí tại Xử lý nợ sẽ giúp bạn được luật sư giải đáp chi tiết về tính hợp pháp của dịch vụ đòi nợ, đồng thời đưa ra phương án xử lý công nợ phù hợp, tránh vướng vào tranh chấp dân sự hoặc rủi ro hình sự không đáng có.
Dịch vụ đòi nợ thuê là gì?
1.1. Khái niệm dịch vụ đòi nợ thuê
Dịch vụ đòi nợ thuê là hoạt động mà chủ nợ (cá nhân hoặc tổ chức) ủy quyền cho một đơn vị chuyên nghiệp thay mặt thực hiện việc thu hồi khoản nợ, thường theo thỏa thuận trong hợp đồng ủy quyền hoặc hợp đồng dịch vụ.
Tuy nhiên, theo quy định hiện hành tại Việt Nam, loại hình dịch vụ đòi nợ thuê theo nghĩa truyền thống đã bị cấm hoạt động kể từ ngày 01/01/2021.
1.2. Phạm vi hoạt động (trước thời điểm bị cấm)
Trước khi bị cấm, phạm vi hoạt động của các công ty đòi nợ thuê thường bao gồm:
- Gửi thông báo, nhắc nhở, thương lượng, hòa giải với bên nợ
- Thu thập thông tin về khoản nợ và người nợ
- Hỗ trợ chủ nợ khởi kiện ra tòa án hoặc tiến hành các thủ tục pháp lý
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều tổ chức đòi nợ thuê đã lợi dụng kẽ hở pháp luật để thực hiện các hành vi đe dọa, cưỡng ép, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội, dẫn đến việc Chính phủ ra quyết định cấm toàn bộ hoạt động đòi nợ thuê.
1.3. Tầm quan trọng của tính hợp pháp
Việc đảm bảo tính hợp pháp trong hoạt động thu hồi nợ là yếu tố then chốt nhằm:
- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cả chủ nợ và con nợ
- Tránh phát sinh rủi ro pháp lý liên quan đến các hành vi như đe dọa, cưỡng chế, gây rối trật tự công cộng
- Khuyến khích các chủ nợ lựa chọn biện pháp thu hồi nợ qua pháp lý như: gửi thư đòi nợ, hòa giải, khởi kiện ra tòa, hoặc ủy quyền cho luật sư
Số liệu thực tế: Theo Báo Đầu tư (15/01/2025), trong năm 2024, thị trường thu hồi nợ theo hình thức ủy quyền và hỗ trợ pháp lý vẫn đạt tổng giá trị dịch vụ hơn 1.000 tỷ đồng, nhưng nhiều tổ chức không tuân thủ quy định, thậm chí hoạt động trá hình dưới dạng công ty luật hoặc công ty bảo vệ.
Quy định pháp luật về dịch vụ đòi nợ thuê
2.1. Căn cứ pháp lý
Dịch vụ đòi nợ thuê từng được điều chỉnh bởi các quy định trong Luật Doanh nghiệp 2020 và Nghị định 96/2016/NĐ-CP. Tuy nhiên, kể từ ngày 01/01/2021, dịch vụ đòi nợ thuê đã bị cấm hoàn toàn, theo quy định tại:
- Luật Đầu tư 2020 (Phụ lục IV – Danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh), trong đó quy định “Kinh doanh dịch vụ đòi nợ” là ngành nghề bị cấm.
- Điều 6 và Điều 7 Luật Đầu tư 2020: Nghiêm cấm tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề nằm trong danh mục cấm đầu tư.
2.2. Điều kiện hoạt động hợp pháp
(chỉ áp dụng trước thời điểm bị cấm)
Trước khi Luật Đầu tư 2020 có hiệu lực, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đòi nợ thuê phải tuân thủ một số điều kiện nghiêm ngặt theo Nghị định 104/2007/NĐ-CP và Nghị định 96/2016/NĐ-CP, gồm:
- Có giấy phép đăng ký kinh doanh dịch vụ đòi nợ.
- Vốn pháp định tối thiểu 2 tỷ đồng (theo Điều 13 Nghị định 96/2016/NĐ-CP).
- Người quản lý, giám đốc, người đại diện pháp luật không có tiền án, tiền sự, không vi phạm pháp luật hình sự, và phải có lý lịch tư pháp rõ ràng.
Tuy nhiên, kể từ năm 2021, việc đăng ký mới hoặc tiếp tục hoạt động trong lĩnh vực này là không còn hợp pháp.
2.3. Hành vi bị cấm
Hiện nay, mọi hình thức hoạt động đòi nợ thuê dưới danh nghĩa doanh nghiệp, tổ chức hay cá nhân đều bị pháp luật nghiêm cấm. Các hành vi bị xử lý gồm:
- Thành lập, duy trì hoặc đại diện cho doanh nghiệp hoạt động đòi nợ thuê trái pháp luật.
- Đòi nợ theo phương thức đe dọa, uy hiếp, cưỡng ép, bạo lực – có thể bị xử lý hình sự theo Điều 170 hoặc Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) tùy theo mức độ vi phạm.
- Lợi dụng hợp đồng ủy quyền hoặc mua bán nợ để thực hiện hành vi đòi nợ trái phép.
Số liệu thực tế:: Theo Báo Pháp luật TP.HCM ngày 10/12/2024, trong năm 2024, hơn 20 công ty đòi nợ thuê tại TP.HCM đã bị thu hồi giấy phép, xử phạt hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra vì tiếp tục hoạt động trá hình hoặc sử dụng hình thức khủng bố đòi nợ không đúng quy định pháp luật.
Công ty đòi nợ thuê có hợp pháp không?
3.1. Tính hợp pháp của dịch vụ
Theo quy định hiện hành, dịch vụ đòi nợ thuê không còn được công nhận là ngành nghề kinh doanh hợp pháp tại Việt Nam.
- Căn cứ Điều 6 Nghị định 80/2021/NĐ-CP (có hiệu lực từ 01/01/2022), dịch vụ đòi nợ thuê chính thức bị cấm kinh doanh.
- Các công ty từng hoạt động trong lĩnh vực này buộc phải chuyển đổi ngành nghề hoặc giải thể. Nếu vẫn tiếp tục hoạt động dưới hình thức đòi nợ thuê, sẽ bị xem là hoạt động trái phép và có thể bị xử lý hành chính, thậm chí hình sự.
Thay vào đó, người có nhu cầu thu hồi nợ nên sử dụng dịch vụ pháp lý hợp pháp, như thuê luật sư, tổ chức hành nghề luật sư, hoặc trung tâm trọng tài để xử lý tranh chấp công nợ theo đúng quy định của pháp luật.
3.2. Rủi ro từ các công ty không hợp pháp
Việc sử dụng các đơn vị đòi nợ thuê không có giấy phép hoặc núp bóng dưới hình thức “dịch vụ tư vấn” tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý:
Các công ty này thường sử dụng biện pháp bất hợp pháp như đe dọa, làm nhục, gây áp lực tinh thần hoặc xúc phạm danh dự người nợ – hành vi có thể cấu thành:
- Tội làm nhục người khác (Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015);
- Tội cưỡng đoạt tài sản (Điều 170);
- Tội gây rối trật tự công cộng hoặc xâm phạm chỗ ở (nếu kéo đến đòi nợ tại nơi cư trú).
Ngoài đơn vị thực hiện hành vi vi phạm, người thuê dịch vụ cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm nếu biết rõ hành vi đó trái pháp luật mà vẫn cố ý thực hiện.
Vì vậy, việc thuê công ty đòi nợ thuê không phép có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, bao gồm mất uy tín, rắc rối pháp lý, hoặc bị kiện ngược.
3.3. Cách nhận biết công ty hợp pháp
Hiện nay, không còn công ty đòi nợ thuê nào được cấp phép, do ngành nghề này đã bị cấm. Tuy nhiên, nếu sử dụng các dịch vụ pháp lý hợp pháp để đòi nợ, bạn cần lưu ý:
- Kiểm tra giấy phép hoạt động của tổ chức hành nghề luật sư hoặc công ty luật (do Sở Tư pháp cấp).
- Tra cứu mã số doanh nghiệp tại Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp để xác minh tính hợp pháp.
- Xem xét hợp đồng dịch vụ có điều khoản rõ ràng, minh bạch, không có cam kết “xử lý mạnh tay” hay các điều khoản trái luật.
- Nên ưu tiên các đơn vị uy tín, có đăng ký hoạt động hợp pháp trong lĩnh vực pháp lý, có luật sư trực tiếp tư vấn và đại diện làm việc.
Số liệu gần nhất: Theo VnExpress ngày 5/1/2025, thống kê tại một số thành phố lớn cho thấy khoảng 30% công ty đòi nợ thuê tại Việt Nam vẫn hoạt động “chui” sau khi ngành nghề này bị cấm, dẫn đến nhiều khách hàng bị liên đới trách nhiệm pháp lý do thuê nhầm đơn vị không hợp pháp.
Cách đòi nợ hợp pháp thông qua công ty thu hồi nợ
Trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thu hồi công nợ quá hạn, việc thuê công ty thu hồi nợ hợp pháp là một giải pháp chuyên nghiệp, tiết kiệm thời gian và hiệu quả hơn so với tự xử lý. Tuy nhiên, để đảm bảo đúng quy định pháp luật, quy trình hợp tác cần được triển khai chặt chẽ.
4.1. Ký kết hợp đồng dịch vụ
Trước khi bắt đầu, doanh nghiệp cần ký kết hợp đồng dịch vụ thu hồi nợ với đơn vị được cấp phép hoạt động hợp pháp. Hợp đồng cần thể hiện rõ:
- Phạm vi công việc: các bước sẽ thực hiện để thu hồi nợ (thương lượng, thông báo, hỗ trợ khởi kiện…);
- Chi phí dịch vụ: có thể là phí cố định hoặc tính theo phần trăm số tiền thu hồi;
- Cam kết tuân thủ pháp luật: không sử dụng các hành vi đe dọa, xúc phạm danh dự, xâm phạm tài sản trái phép;
- Trách nhiệm và quyền hạn của mỗi bên.
Lưu ý: Từ năm 2021, các công ty đòi nợ không còn được cấp phép dưới hình thức “kinh doanh dịch vụ đòi nợ” mà chuyển sang hoạt động như công ty luật, công ty tư vấn pháp lý, hoặc tổ chức hỗ trợ tư pháp.
4.2. Quy trình đòi nợ hợp pháp
Quy trình thu hồi nợ phải đảm bảo đúng trình tự, tôn trọng pháp luật và quyền lợi của các bên liên quan:
- Gửi văn bản thông báo nợ hoặc thư thu hồi nợ đến bên nợ;
- Thương lượng và hòa giải để đạt thỏa thuận thanh toán;
- Nếu không hiệu quả, công ty sẽ hỗ trợ khách hàng chuẩn bị hồ sơ khởi kiện và phối hợp luật sư đại diện tại tòa;
- Trong quá trình khởi kiện, công ty có thể hỗ trợ theo dõi thi hành án nếu có bản án có hiệu lực.
Tất cả các hoạt động cần được ghi nhận bằng văn bản, có căn cứ rõ ràng và minh bạch.
4.3. Vai trò của luật sư trong giám sát
Để đảm bảo an toàn pháp lý, sự tham gia của luật sư là yếu tố quan trọng:
- Rà soát hợp đồng dịch vụ trước khi ký với công ty thu hồi nợ;
- Giám sát quá trình thực hiện để đảm bảo không vi phạm pháp luật, tránh rủi ro bị khiếu nại, phản tố;
- Đại diện doanh nghiệp trong thương lượng, khởi kiện hoặc thi hành án, nếu phát sinh tranh chấp.
Sự phối hợp giữa công ty thu hồi nợ chuyên nghiệp và luật sư giúp quá trình thu hồi diễn ra hiệu quả, đúng pháp luật và đảm bảo uy tín doanh nghiệp.
Số liệu tham khảo: Theo Báo Thanh Niên ngày 20/12/2024, các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ thu hồi nợ hợp pháp kết hợp với luật sư đã đạt tỷ lệ thu hồi nợ cao hơn 50% so với việc tự liên hệ, thương lượng mà không có hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp.
Rủi ro pháp lý khi sử dụng dịch vụ đòi nợ thuê không hợp pháp
5.1. Trách nhiệm hình sự
Việc sử dụng dịch vụ đòi nợ thuê không được pháp luật cho phép tiềm ẩn nhiều rủi ro hình sự cho cả bên cung cấp dịch vụ lẫn khách hàng:
Theo Điều 7 Nghị định 96/2020/NĐ-CP, dịch vụ đòi nợ thuê đã bị cấm hoàn toàn tại Việt Nam kể từ ngày 01/01/2021.
Nếu công ty đòi nợ thuê sử dụng biện pháp vi phạm pháp luật như đe dọa, cưỡng ép, khủng bố tinh thần, tấn công tài sản…:
- Họ có thể bị khởi tố về các tội như cưỡng đoạt tài sản (Điều 170 BLHS), đe dọa giết người (Điều 133), xâm phạm chỗ ở (Điều 158)…
- Người thuê dịch vụ (khách hàng) có thể bị liên đới trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm, xúi giục hoặc giúp sức, nếu chứng minh được có biết hành vi trái pháp luật mà vẫn cố tình tiếp tay.
Việc sử dụng dịch vụ trái phép có thể khiến khách hàng, dù có quyền đòi nợ chính đáng, lại trở thành đối tượng bị điều tra hình sự.
5.2. Thiệt hại tài chính
Sử dụng công ty đòi nợ thuê không hợp pháp có thể dẫn đến mất mát tài chính kép:
- Mất chi phí thuê dịch vụ: Thông thường các công ty này thu trước một phần hoặc toàn bộ phí xử lý, nhưng lại không đảm bảo khả năng thu hồi nợ.
- Không thể khởi kiện công ty đòi nợ thuê nếu có tranh chấp, do bản chất hoạt động của họ là trái pháp luật – không được bảo vệ bởi pháp luật dân sự.
- Chi phí khắc phục hậu quả: Trong nhiều trường hợp, người thuê phải bồi thường thiệt hại cho bên bị đòi nợ, nếu phát sinh hậu quả nghiêm trọng do hành vi trái pháp luật từ phía công ty dịch vụ.
Tức là thay vì đòi lại được tiền, doanh nghiệp có thể chịu thêm thiệt hại về tiền bạc lẫn pháp lý.
5.3. Ảnh hưởng uy tín doanh nghiệp
Việc hợp tác với các đơn vị đòi nợ không có tư cách pháp lý rõ ràng có thể:
- Làm tổn hại đến hình ảnh doanh nghiệp trong mắt khách hàng, đối tác và công chúng.
- Dễ bị đối thủ khai thác truyền thông tiêu cực, nhất là nếu vụ việc bị đưa lên báo chí hoặc xử lý hình sự.
- Trong một số trường hợp, doanh nghiệp còn bị đưa vào “danh sách đen” của các tổ chức tín dụng hoặc cơ quan quản lý nếu bị đánh giá có hành vi sử dụng các giải pháp thu hồi nợ bất minh.
Thương hiệu mất uy tín không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hiện tại, mà còn khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong hợp tác, gọi vốn hoặc đấu thầu công khai.
Theo Báo Công an nhân dân (15/01/2025):
- Trong năm 2024, cơ quan công an đã khởi tố hơn 100 vụ việc liên quan đến hoạt động đòi nợ thuê bất hợp pháp tại nhiều tỉnh thành trên cả nước.
- Trong đó, không ít trường hợp khách hàng là doanh nghiệp, cá nhân có quyền lợi hợp pháp nhưng do lựa chọn sai phương thức thu hồi nợ nên cũng bị điều tra liên quan đến trách nhiệm hình sự.
Giải pháp thay thế cho dịch vụ đòi nợ thuê
Tự thương lượng và hòa giải Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp hoàn toàn có thể chủ động thực hiện các bước thu hồi công nợ mà không cần đến dịch vụ đòi nợ thuê. Việc tự soạn thảo và gửi thư đòi nợ, kết hợp với việc tổ chức buổi thương lượng, hòa giải trực tiếp với đối tác là phương thức được pháp luật khuyến khích. Điều 414 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ việc các bên có quyền tự thỏa thuận giải quyết tranh chấp mà không cần đến sự can thiệp của tòa án. Phương án này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn duy trì mối quan hệ hợp tác nếu đối tác còn thiện chí.
Khởi kiện tại tòa án Khi mọi nỗ lực thương lượng không đạt kết quả, doanh nghiệp có quyền nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Con đường tố tụng tuy mất thời gian hơn nhưng là biện pháp pháp lý chính thống, có giá trị cưỡng chế thi hành nếu bản án có hiệu lực pháp luật. Đặc biệt, việc khởi kiện giúp xử lý triệt để các khoản nợ kéo dài, đồng thời tạo tiền lệ răn đe cho các đối tác chây ì trong tương lai.
Sử dụng dịch vụ luật sư Luật sư là giải pháp thay thế hợp pháp, hiệu quả và an toàn cho dịch vụ đòi nợ thuê – vốn đã bị cấm từ năm 2021. Với chuyên môn pháp lý, luật sư có thể đại diện cho doanh nghiệp trong suốt quá trình thu hồi nợ: từ việc gửi thông báo, thương lượng, soạn hồ sơ khởi kiện, đại diện tại tòa cho đến giai đoạn thi hành án. Việc có luật sư đồng hành giúp doanh nghiệp vừa đảm bảo quyền lợi, vừa tuân thủ đúng quy định pháp luật, hạn chế tối đa rủi ro phát sinh trong quá trình xử lý nợ.
Số liệu gần nhất: Theo Báo Đầu tư ngày 10/12/2024, các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ luật sư thay vì công ty đòi nợ thuê đã giảm tới 40% rủi ro pháp lý và đồng thời tăng tỷ lệ thu hồi nợ thành công. Điều này cho thấy xu hướng chuyển dịch sang giải pháp pháp lý chuyên nghiệp đang trở nên phổ biến và mang lại hiệu quả rõ rệt.
Dịch vụ đòi nợ thuê có thể hợp pháp nếu công ty tuân thủ các quy định pháp luật, nhưng việc lựa chọn công ty uy tín và hợp pháp là yếu tố then chốt. Để tránh rủi ro và tối ưu hóa hiệu quả thu hồi nợ, sự hỗ trợ từ luật sư là giải pháp an toàn và đáng tin cậy. Hãy đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay tại Xử lý nợ để được luật sư hướng dẫn chi tiết và đồng hành trong quá trình thu hồi nợ!
