Làm gì khi bị tín dụng đen phá rối là thắc mắc của rất nhiều người khi cuộc sống cá nhân cũng như những người thân xung quanh bị làm phiền. Trong những tình huống này, việc nắm rõ cách đối phó hợp pháp không chỉ giúp bạn bảo vệ an toàn cho bản thân và gia đình mà còn tránh được những hậu quả nghiêm trọng về sau.
Bài viết dưới đây, được biên soạn bởi các luật sư tại Xử Lý Nợ – Luật Thiên Mã, sẽ hướng dẫn chi tiết các bước xử lý tín dụng đen theo đúng quy định pháp luật, căn cứ vào Bộ luật Dân sự 2015, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) và Luật Các tổ chức tín dụng 2024 (số 32/2024/QH15). Nếu bạn cần hỗ trợ khẩn cấp hoặc tư vấn chuyên sâu, hãy đặt lịch tư vấn pháp lý miễn phí để được luật sư đồng hành và bảo vệ quyền lợi kịp thời.
Nhận diện hành vi quấy rối của tín dụng đen
1.1. Các hành vi quấy rối phổ biến
Tín dụng đen không chỉ vi phạm về lãi suất mà còn thường xuyên sử dụng các hình thức quấy rối tinh thần và xâm phạm đời sống cá nhân để ép người vay trả nợ. Một số hành vi phổ biến bao gồm:
- Gọi điện, nhắn tin liên tục với nội dung đe dọa, xúc phạm danh dự người vay và người thân
- Công khai thông tin cá nhân, hình ảnh lên mạng xã hội nhằm bôi nhọ, gây áp lực trả nợ
- Vi phạm quyền riêng tư, dữ liệu cá nhân, trái với quy định tại Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân
- Hành vi mang tính bạo lực như ném chất bẩn (sơn, mắm tôm), đập phá tài sản hoặc đe dọa tại nơi ở
Những hình thức này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho người vay và gia đình.
1.2. Cơ sở pháp lý
Pháp luật Việt Nam có nhiều quy định để xử lý các hành vi quấy rối do tín dụng đen gây ra:
- Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định: người cho vay với lãi suất gấp 5 lần trở lên so với mức pháp luật cho phép có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự
- Điều 155, 156 Bộ luật Hình sự 2015 quy định: hành vi làm nhục, vu khống, đe dọa nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm có thể bị phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm, tùy mức độ vi phạm
- Ngoài ra, hành vi tiết lộ thông tin cá nhân trái phép có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng
1.3. Số liệu gần nhất
Theo thống kê từ Bộ Công an năm 2024, số vụ quấy rối liên quan đến tín dụng đen qua ứng dụng trực tuyến tăng 30% so với năm 2023. Hàng trăm nghìn người vay trở thành nạn nhân, trong đó có nhiều trường hợp bị đe dọa, làm nhục trên mạng xã hội hoặc bị xâm phạm nơi cư trú, gây hoang mang trong cộng đồng.
Làm gì khi bị tín dụng đen phá rối – Các bước chi tiết
2.1. Bình tĩnh thu thập bằng chứng
Khi bị các đối tượng tín dụng đen quấy rối, đe dọa hoặc có hành vi phá hoại, người dân cần giữ bình tĩnh và chủ động thu thập các bằng chứng để phục vụ cho quá trình xử lý pháp lý về sau.
Một số loại bằng chứng có giá trị bao gồm:
- Ghi âm các cuộc gọi đe dọa hoặc làm phiền.
- Lưu lại tin nhắn, hình ảnh, đoạn video ghi nhận các hành vi vi phạm như tạt sơn, ném chất bẩn, bôi nhọ trên mạng xã hội.
- Chụp ảnh hiện trường bị phá hoại, lấy lời khai từ hàng xóm, người chứng kiến nếu có.
- Kiểm tra lại các giấy tờ vay mượn (nếu có), bao gồm hợp đồng vay, thỏa thuận lãi suất, sao kê chuyển khoản… để đối chiếu tính hợp pháp của giao dịch.
Việc thu thập chứng cứ đầy đủ sẽ giúp cơ quan chức năng có cơ sở xử lý hình sự hoặc hành chính đối với các hành vi vi phạm.
2.2. Báo cáo cơ quan chức năng
Sau khi thu thập bằng chứng ban đầu, người bị hại cần khẩn trương trình báo cho các cơ quan có thẩm quyền:
- Trình báo tại Công an phường/xã nơi cư trú để được tiếp nhận và hướng dẫn xử lý theo quy định tại điều 189 Luật Tố tụng dân sự 2015. Trong trường hợp bị đe dọa trực tiếp đến tính mạng, có thể liên hệ đường dây nóng 113 hoặc cơ quan điều tra cấp quận, huyện.
- Nộp đơn tố cáo đến Cơ quan Thanh tra, Giám sát Ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước nếu phát hiện tổ chức cho vay hoạt động trái phép, mạo danh công ty tài chính hợp pháp.
Ngoài ra, có thể gửi đơn tố cáo qua Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc đến Sở Thông tin và Truyền thông nếu hành vi bôi nhọ, vu khống diễn ra trên mạng xã hội.
Số liệu thực tế
Năm 2024, Công an TP.HCM đã triệt phá một đường dây tín dụng đen chuyên sử dụng các thủ đoạn khủng bố tinh thần như gọi điện đe dọa, tạt chất bẩn, ép người vay trả nợ bằng cách bôi nhọ trên mạng xã hội. Đường dây này đã thu lợi bất chính gần 10 tỷ đồng từ các khoản vay với lãi suất lên tới hàng nghìn phần trăm mỗi năm.
Trường hợp chồng hoặc người thân vay tín dụng đen
3.1. Xác minh trách nhiệm pháp lý
Theo Điều 465 Bộ luật Dân sự 2015, khoản vay do một cá nhân thực hiện không làm phát sinh nghĩa vụ trả nợ đối với vợ, chồng hoặc người thân khác, trừ khi đó là khoản vay phục vụ nhu cầu chung và có thỏa thuận cụ thể.
Do đó, người thân của người vay không đương nhiên phải chịu trách nhiệm trả nợ nếu không tham gia ký kết hoặc đồng ý về khoản vay.
Cần kiểm tra kỹ hợp đồng vay, lãi suất áp dụng và tính hợp pháp của tổ chức cho vay để có căn cứ pháp lý rõ ràng.
3.2. Thương lượng và hỗ trợ người thân
Nên khuyến khích người vay chủ động cung cấp thông tin về khoản vay, bao gồm: hợp đồng, biên nhận, tin nhắn, bằng chứng chuyển tiền… để luật sư hoặc cơ quan chức năng có thể đánh giá và xử lý đúng pháp luật.
Nếu khoản vay hợp pháp, có thể đề nghị bên cho vay gia hạn thời gian trả nợ, thương lượng giảm lãi hoặc lãi phạt.
Nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật (lãi suất cắt cổ, đe dọa, quấy rối), nên thu thập chứng cứ để tố giác tín dụng đen đến công an hoặc cơ quan có thẩm quyền.
3.3. Số liệu gần nhất
Theo báo cáo của Bộ Công an năm 2024, có tới 60% các vụ việc quấy rối liên quan đến tín dụng đen bắt nguồn từ hành vi đòi nợ người thân, dù họ không ký kết hợp đồng vay. Hành vi này có dấu hiệu vi phạm pháp luật về bảo vệ đời tư và có thể bị xử lý theo quy định hiện hành.
Bảo vệ bản thân và gia đình trước tín dụng đen
4.1. Sử dụng công nghệ để giảm quấy rối
Người vay cần chủ động sử dụng các công cụ công nghệ để bảo vệ mình khỏi các hành vi đòi nợ trái phép:
- Chặn số điện thoại và tin nhắn từ các đối tượng liên tục gọi đòi nợ qua điện thoại, Zalo, Messenger hoặc các ứng dụng mạng xã hội.
- Khóa bình luận từ người lạ trên Facebook, Zalo để ngăn chặn hành vi bôi nhọ danh dự, tung tin sai sự thật.
Việc này giúp giảm thiểu áp lực tâm lý và bảo vệ danh tiếng cá nhân cũng như các mối quan hệ xã hội.
4.2. Tìm hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp
Trong trường hợp nghi ngờ hợp đồng vay không hợp pháp, người vay nên:
- Tham vấn luật sư để được hỗ trợ làm đơn yêu cầu hủy bỏ hợp đồng vô hiệu theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015 nếu giao dịch vi phạm điều cấm của pháp luật.
- Chủ động liên hệ cơ quan công an địa phương nếu nhận thấy có dấu hiệu đe dọa tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản từ các đối tượng thu hồi nợ.
Sự can thiệp kịp thời của pháp luật là giải pháp cần thiết để ngăn chặn hệ lụy nghiêm trọng và đảm bảo an toàn cho cá nhân cũng như gia đình.
Số liệu gần nhất: Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước tháng 6/2025, có tới 70% các trường hợp quấy rối liên quan đến tín dụng đen xuất phát từ các ứng dụng vay tiền online không được cấp phép hoạt động tại Việt Nam.
Phòng ngừa tín dụng đen trong tương lai
Để tránh rơi vào bẫy tín dụng đen, người dân cần chủ động trang bị kiến thức tài chính và lựa chọn nguồn vay an toàn, minh bạch.
5.1. Lựa chọn tổ chức tín dụng hợp pháp
- Chỉ nên vay từ các ngân hàng hoặc công ty tài chính được cấp phép như Vietcombank, Techcombank, MCredit… Các đơn vị này hoạt động theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 và được giám sát bởi Ngân hàng Nhà nước.
- Kiểm tra kỹ hợp đồng trước khi ký kết, đặc biệt là mức lãi suất. Theo Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, mức lãi suất cho vay không được vượt quá 20%/năm, trừ trường hợp luật chuyên ngành có quy định khác.
5.2. Nâng cao nhận thức pháp luật
- Chủ động tìm hiểu các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động vay vốn cá nhân, đồng thời nắm rõ quyền bảo vệ thông tin cá nhân theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP.
- Không cung cấp các dữ liệu nhạy cảm như CMND/CCCD, hình ảnh cá nhân, danh bạ điện thoại cho các ứng dụng vay tiền không rõ nguồn gốc hoặc quảng cáo trôi nổi trên mạng xã hội.
Số liệu gần nhất
Theo báo cáo của Bộ Công an năm 2024, có đến 80% nạn nhân của tín dụng đen là công nhân và sinh viên – nhóm đối tượng thường thiếu thông tin và ít tiếp cận với các kênh vay chính thống. Điều này cho thấy nhu cầu nâng cao kiến thức tài chính cá nhân là rất cấp thiết.
Hậu quả pháp lý của hành vi tín dụng đen
Tín dụng đen không chỉ gây thiệt hại cho người vay mà còn kéo theo nhiều hệ lụy pháp lý nghiêm trọng cho cả bên cho vay và bên vay nếu có hành vi sai phạm. Các chế tài được quy định rõ trong hệ thống pháp luật hiện hành.
6.1. Đối với tổ chức tín dụng đen
Các cá nhân hoặc tổ chức cho vay với lãi suất cao vượt quá giới hạn pháp luật quy định sẽ bị xử lý hình sự:
- Theo Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), hành vi cho vay với lãi suất vượt quá 100%/năm (tức gấp 5 lần mức cho phép theo Bộ luật Dân sự) và thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên có thể bị phạt tiền hoặc phạt tù đến 3 năm.
- Ngoài ra, các hành vi như đe dọa, khủng bố tinh thần, bôi nhọ người vay nhằm ép trả nợ có thể bị truy cứu theo các tội danh khác như:
- Tội vu khống (Điều 156 Bộ luật Hình sự)
- Tội gây rối trật tự công cộng (Điều 318)
6.2. Đối với người vay cố tình không trả nợ
Người vay cũng có thể bị xử lý nếu có hành vi gian dối hoặc cố tình không thực hiện nghĩa vụ trả nợ:
- Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, người có khả năng tài chính nhưng cố tình không trả nợ có thể bị xử phạt hành chính về hành vi vi phạm dân sự.
- Trong trường hợp người vay ngay từ đầu có ý định không trả nợ, dùng thông tin gian dối để vay tiền, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, với hình phạt lên đến 20 năm tù tùy theo mức độ nghiêm trọng.
Số liệu gần nhất
Trong năm 2024, Công an thành phố Hà Nội đã khởi tố 15 vụ án liên quan đến hoạt động tín dụng đen, xử lý hơn 50 đối tượng có hành vi cho vay nặng lãi, đe dọa và đòi nợ trái pháp luật. Con số này cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của cơ quan chức năng trong việc xử lý triệt để loại hình tội phạm này.
Bị tín dụng đen phá rối, đặc biệt khi chồng hoặc người thân vay tín dụng đen, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và tinh thần. Bộ luật Dân sự 2015, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) và Luật Các tổ chức tín dụng 2024 cung cấp khung pháp lý để xử lý các hành vi bất hợp pháp này. Bạn cần bình tĩnh thu thập bằng chứng, báo cáo cơ quan chức năng, và tìm hỗ trợ pháp lý chuyên nghiệp để bảo vệ quyền lợi. Xử Lý Nợ – Luật Thiên Mã cam kết đồng hành cùng bạn qua dịch vụ tư vấn miễn phí, giúp giải quyết tranh chấp và bảo đảm an toàn tài chính. Đặt lịch tư vấn ngay hôm nay tại Xử Lý Nợ – Luật Thiên Mã để được hỗ trợ kịp thời!
