Bạn đang lo lắng vì bị rơi vào nợ xấu nhóm 5 và không biết làm sao để cải thiện hồ sơ tín dụng? Đây là nhóm nợ có mức độ rủi ro cao nhất, khiến bạn gần như bị “đóng băng” toàn bộ khả năng vay vốn, mở thẻ tín dụng hay giao dịch tài chính tại các ngân hàng. Tuy nhiên, nếu xử lý đúng cách và đúng thời điểm, bạn vẫn có thể dần phục hồi uy tín tài chính và lấy lại quyền tiếp cận vốn hợp pháp.
Tại Xử lý nợ của Luật Thiên Mã, đội ngũ luật sư chuyên sâu sẽ tư vấn miễn phí, giúp bạn xác định nguyên nhân, đánh giá mức độ ảnh hưởng và đưa ra các phương án xử lý phù hợp. Bài viết dưới đây được biên soạn dựa trên Bộ luật Dân sự 2015, Thông tư 31/2024/TT-NHNN (có hiệu lực từ 01/01/2025) và Thông tư 15/2023/TT-NHNN, cung cấp thông tin đầy đủ về nợ xấu nhóm 5, những tác động thực tế và các giải pháp pháp lý hiệu quả để cải thiện tín dụng trong năm 2025.
Nợ xấu nhóm 5 là gì?
1.1. Định nghĩa theo quy định pháp luật
Nợ xấu nhóm 5, còn được gọi là nợ có khả năng mất vốn, là mức cảnh báo cao nhất trong hệ thống phân loại nợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Theo khoản 1 Điều 10 Thông tư 31/2024/TT-NHNN, nhóm nợ này bao gồm:
- Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày;
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu, sau đó tiếp tục quá hạn từ 90 ngày trở lên;
- Các khoản nợ được đánh giá là không có khả năng thu hồi, kể cả có tài sản bảo đảm.
Đây là nhóm nợ xấu nghiêm trọng nhất, phản ánh tình trạng khách hàng mất năng lực thanh toán, có nguy cơ mất hoàn toàn vốn gốc và lãi cho tổ chức tín dụng.
1.2. Nguyên nhân dẫn đến nợ nhóm 5
Một số nguyên nhân phổ biến khiến khách hàng rơi vào nhóm 5 bao gồm:
- Chậm trả nợ trên 360 ngày, vượt mọi ngưỡng cảnh báo về nợ quá hạn;
- Không có thu nhập hoặc tài sản đảm bảo, không còn khả năng trả nợ do mất việc, phá sản, hoặc bệnh tật kéo dài;
- Không hợp tác với tổ chức tín dụng, né tránh trách nhiệm trả nợ;
- Nợ vay tín chấp không có tài sản đảm bảo, dẫn đến mất khả năng thu hồi nợ gốc và lãi.
1.3. Ảnh hưởng của nợ nhóm 5
Khách hàng bị xếp vào nợ nhóm 5 sẽ phải đối mặt với hậu quả pháp lý và tài chính rất nghiêm trọng:
- Không được vay vốn, mở thẻ tín dụng hoặc mua trả góp tại bất kỳ ngân hàng, công ty tài chính uy tín nào;
- Bị ghi nhận nợ xấu nhóm 5 trên hệ thống CIC trong 5 năm, gây ảnh hưởng tiêu cực lâu dài đến uy tín tín dụng cá nhân/doanh nghiệp;
- Có thể bị khởi kiện, cưỡng chế thi hành án, kê biên tài sản đảm bảo, hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra nếu có dấu hiệu gian lận;
- Mất cơ hội tham gia các hoạt động tài chính chính thống, như gọi vốn, bảo lãnh ngân hàng hoặc đầu tư tín dụng.
Theo thống kê từ Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC), trong năm 2024, nợ nhóm 5 chiếm khoảng 1,2% tổng dư nợ tín dụng, tương đương 35.200 tỷ đồng, giảm 5% so với năm 2023. Mặc dù tỷ trọng không lớn nhưng mức rủi ro và tác động tiêu cực lại cao nhất trong toàn bộ hệ thống tín dụng quốc gia.
Nợ xấu nhóm 5 có vay được không?
2.1. Khả năng vay vốn với nợ nhóm 5
Theo khoản 1 Điều 11 Thông tư 31/2024/TT-NHNN, khách hàng có nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) được xem là thuộc nhóm rủi ro tín dụng cao nhất, vì đã quá hạn trên 180 ngày và khó có khả năng thu hồi nợ. Do đó, hầu hết các ngân hàng thương mại lớn như Vietcombank, BIDV, VietinBank đều từ chối cho vay dưới mọi hình thức.
Tuy nhiên, một số tổ chức tài chính nhỏ hoặc ngân hàng thương mại cổ phần như VPBank, SHB, OCB vẫn có thể xem xét vay thế chấp trong một số trường hợp đặc biệt, với điều kiện cực kỳ nghiêm ngặt.
2.2. Hạn chế khi vay với nợ nhóm 5
- Vay tín chấp: Hầu như không thể tiếp cận vì khách hàng bị đánh giá không còn khả năng thanh toán, lịch sử tín dụng bị đánh dấu đỏ trong hệ thống CIC.
- Vay thế chấp: Chỉ được xem xét nếu có tài sản đảm bảo giá trị rất cao (gấp 3–4 lần khoản vay), có giấy tờ pháp lý rõ ràng, và khách hàng chứng minh được thu nhập ổn định từ 30 triệu đồng/tháng trở lên.
- Thời gian xét duyệt lâu hơn, lãi suất cao hơn và thường yêu cầu giải trình nguyên nhân nợ xấu là khách quan (tai nạn, bệnh tật, bị lừa đảo…).
2.3. Ngân hàng và tổ chức hỗ trợ vay
Dưới đây là một số ngân hàng và tổ chức tài chính có thể hỗ trợ vay vốn đối với khách hàng đang có nợ nhóm 5:
- VPBank, OCB, SHB: Có thể xem xét cho vay thế chấp nếu khách hàng có sổ đỏ, ô tô, tài sản đảm bảo giá trị lớn, đồng thời cung cấp hồ sơ chứng minh lý do nợ xấu không do cố tình và có thu nhập cao, ổn định.
- FE Credit, Mirae Asset: Có thể hỗ trợ vay tiêu dùng hạn mức nhỏ (dưới 30 triệu đồng), nhưng áp dụng lãi suất cao từ 2–3%/tháng, yêu cầu có tài sản đảm bảo và hồ sơ tài chính rõ ràng.
Số liệu gần nhất: Theo thống kê nội bộ của OCB năm 2024, chỉ khoảng 10% hồ sơ vay thế chấp của khách hàng nợ nhóm 5 được duyệt, và tất cả đều phải đáp ứng điều kiện về tài sản đảm bảo giá trị cao và thu nhập từ 30 triệu/tháng trở lên.
Thời gian lưu trữ nợ xấu nhóm 5 trên CIC
Nợ nhóm 5 là mức nghiêm trọng nhất trong 5 nhóm nợ theo phân loại của Ngân hàng Nhà nước, còn gọi là nợ có khả năng mất vốn. Việc từng có nợ nhóm 5 khiến khách hàng bị đánh giá rất rủi ro và hầu như không được phê duyệt các khoản vay mới, mở thẻ tín dụng hay vay trả góp tại các tổ chức tín dụng.
Tuy nhiên, thời gian lưu trữ thông tin nợ xấu nhóm 5 trên hệ thống CIC là có giới hạn, không kéo dài vĩnh viễn. Sau khi tất toán khoản nợ và không phát sinh nợ xấu mới, khách hàng có thể cải thiện dần điểm tín dụng và được cân nhắc cấp tín dụng trở lại.
3.1. Quy định về thời gian lưu trữ
Theo khoản 1 Điều 13 Thông tư 15/2023/TT-NHNN, thời hạn lưu trữ thông tin tín dụng xấu trên Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC) được quy định như sau:
- Thời gian lưu trữ tối đa là 5 năm, tính từ ngày khách hàng tất toán đầy đủ khoản nợ nhóm 5 (bao gồm cả gốc, lãi và phí phạt nếu có).
- Sau 5 năm kể từ ngày tất toán, CIC có trách nhiệm xóa bỏ thông tin lịch sử nợ xấu khỏi hồ sơ tín dụng của khách hàng.
Ngoại lệ đặc biệt:
- Với các khoản nợ nhóm 5 dưới 10 triệu đồng, theo hướng dẫn nội bộ của CIC, thông tin có thể được xóa ngay sau khi tất toán, nhằm giảm thiểu ảnh hưởng đến khách hàng cá nhân có lịch sử tín dụng nhỏ lẻ.
3.2. Quy trình cập nhật thông tin trên CIC
Việc cập nhật trạng thái “đã tất toán” lên hệ thống CIC không diễn ra ngay lập tức, mà trải qua các bước sau:
- Sau khi khách hàng tất toán khoản nợ, ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng có nghĩa vụ báo cáo lên CIC trong vòng 5–10 ngày làm việc.
- CIC tiếp nhận và xử lý dữ liệu, cập nhật trạng thái nợ sang “đã tất toán” và bắt đầu tính thời gian lưu trữ 5 năm.
- Trường hợp ngân hàng chậm hoặc không gửi báo cáo, khách hàng có quyền gửi yêu cầu điều chỉnh dữ liệu trực tiếp đến CIC thông qua cổng thông tin điện tử https://cic.gov.vn hoặc ứng dụng “CIC Credit Connect”.
Lưu ý: Nếu không tất toán, khoản nợ nhóm 5 sẽ không bao giờ được gỡ bỏ khỏi hồ sơ tín dụng và tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng vay vốn, mở thẻ, mua hàng trả góp.
3.3. Tầm quan trọng của việc tất toán sớm
Việc tất toán càng sớm không chỉ giúp rút ngắn thời gian bị lưu trữ nợ xấu, mà còn tạo điều kiện để cải thiện điểm tín dụng trong tương lai:
- Giúp tính lại điểm tín dụng (credit score) theo hướng tích cực hơn.
- Tăng độ tin cậy khi xét duyệt các khoản vay thế chấp, vay mua nhà, ô tô hoặc mở thẻ tín dụng sau này.
- Tránh bị xếp vào danh sách “không đủ điều kiện cấp tín dụng” nội bộ của ngân hàng trong nhiều năm.
Thống kê mới nhất từ CIC (2024) cho thấy:
“Có đến 45% khách hàng từng thuộc nợ nhóm 5 được xóa thông tin nợ xấu sau 5 năm kể từ ngày tất toán, và một phần trong số họ đã được cấp tín dụng trở lại nếu không phát sinh khoản nợ xấu mới trong giai đoạn theo dõi.”
Giải pháp xử lý nợ xấu nhóm 5
4.1. Thanh toán nợ quá hạn
Đối với nợ nhóm 5 – được xếp vào loại nợ có khả năng mất vốn, việc tất toán toàn bộ khoản nợ là bước đầu tiên và bắt buộc để khôi phục uy tín tín dụng:
- Cần thanh toán đầy đủ gốc, lãi, phí phạt chậm trả và các nghĩa vụ liên quan theo hợp đồng.
- Sau khi thanh toán, khách hàng nên yêu cầu ngân hàng cấp giấy xác nhận tất toán khoản vay để lưu trữ và đối chiếu thông tin tín dụng trên hệ thống CIC, đảm bảo dữ liệu được cập nhật chính xác.
Việc thanh toán sớm giúp bắt đầu quá trình phục hồi điểm tín dụng, dù thông tin nợ xấu vẫn bị lưu trữ trong thời hạn quy định.
4.2. Đàm phán cơ cấu lại nợ
Theo Thông tư 02/2023/TT-NHNN, khách hàng thuộc nhóm 5 có thể đề nghị tổ chức tín dụng cơ cấu lại thời hạn trả nợ nếu vẫn còn khả năng tài chính:
- Thời hạn cơ cấu lại có thể lên đến 12 tháng, tùy theo năng lực trả nợ và chính sách từng ngân hàng.
- Mục tiêu của việc cơ cấu là giảm áp lực tài chính và tránh phát sinh thêm lãi phạt, tạo điều kiện để khách hàng hoàn tất nghĩa vụ nợ.
Nên chủ động làm việc với ngân hàng càng sớm càng tốt, trình bày rõ lý do chậm trả và đề xuất kế hoạch trả nợ thực tế, khả thi.
4.3. Kiểm tra và xử lý sai sót trên CIC
Một số khách hàng rơi vào nhóm 5 do lỗi hệ thống, sai sót cập nhật hoặc đã tất toán nhưng CIC chưa ghi nhận. Cần:
- Đăng ký tài khoản trên website CIC tại địa chỉ https://cic.gov.vn để kiểm tra chi tiết các khoản nợ.
- Nếu phát hiện sai lệch hoặc thông tin không cập nhật, có thể nộp khiếu nại trực tiếp với CIC hoặc tổ chức tín dụng liên quan theo Điều 18 Thông tư 15/2023/TT-NHNN.
Theo thống kê từ CIC, trong năm 2024, khoảng 10% khiếu nại liên quan đến sai sót về nợ nhóm 5 đã được xử lý thành công, giúp khách hàng cải thiện hồ sơ tín dụng nhanh chóng hơn.
Nguy cơ khi không xử lý nợ xấu nhóm 5
5.1. Mất tài sản đảm bảo
Nợ nhóm 5 là cấp độ nghiêm trọng nhất, được phân loại là nợ có khả năng mất vốn. Khi đến giai đoạn này, ngân hàng có quyền thực hiện các biện pháp thu hồi nợ mạnh như:
- Tịch thu và xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại Điều 309 đến Điều 318 Bộ luật Dân sự 2015;
- Bán đấu giá tài sản để thu hồi nợ gốc, lãi và chi phí phát sinh;
- Khởi kiện ra tòa nếu khách hàng không hợp tác, gây thiệt hại cho tổ chức tín dụng.
Việc mất tài sản không chỉ ảnh hưởng đến tài chính mà còn gây hậu quả pháp lý và mất uy tín nghiêm trọng trong quan hệ tín dụng.
5.2. Ảnh hưởng lâu dài đến tín dụng
Thông tin về nợ nhóm 5 được lưu trữ tối đa 5 năm trên hệ thống CIC, khiến khách hàng gần như không thể tiếp cận các khoản vay mới trong thời gian đó, kể cả khi có thu nhập cao hoặc tài sản đảm bảo.
Ngoài ra, khách hàng có nợ nhóm 5 còn bị hạn chế giao dịch tài chính như mở thẻ tín dụng, vay tiêu dùng, trả góp thiết bị, mua xe, vay du học hoặc thẩm định hồ sơ doanh nghiệp.
Số liệu thực tế: Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước năm 2024, 30% khách hàng có nợ nhóm 5 bị khởi kiện hoặc bị xử lý tài sản đảm bảo do không có phương án xử lý nợ dứt điểm.
Pháp lý liên quan đến nợ xấu nhóm 5
6.1. Quy định pháp luật hiện hành
Nợ nhóm 5 là mức xếp hạng tín dụng nghiêm trọng nhất trong hệ thống phân loại nợ của các tổ chức tín dụng, còn được gọi là “nợ có khả năng mất vốn”. Theo các văn bản pháp luật hiện hành:
- Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 463–471): Xác lập quyền và nghĩa vụ của bên vay và bên cho vay trong hợp đồng vay tài sản, bao gồm nghĩa vụ trả nợ đúng hạn, và nghĩa vụ bồi thường thiệt hại nếu không thực hiện cam kết.
- Thông tư 31/2024/TT-NHNN: Quy định nợ nhóm 5 bao gồm các khoản nợ quá hạn trên 180 ngày, nợ đã cơ cấu lại lần 3 nhưng vẫn không trả đúng hạn, hoặc khoản vay có dấu hiệu không thể thu hồi. Các khoản này bắt buộc phải trích lập dự phòng rủi ro ở mức cao nhất (100%).
- Thông tư 15/2023/TT-NHNN: Điều chỉnh quy trình ghi nhận và cung cấp dữ liệu tín dụng cá nhân, doanh nghiệp tại CIC. Mọi khoản nợ nhóm 5 đều được cập nhật chi tiết và ảnh hưởng nghiêm trọng đến lịch sử tín dụng của người vay.
6.2. Quyền lợi của khách hàng nợ nhóm 5
Dù bị xếp vào nhóm rủi ro đặc biệt cao, khách hàng vẫn có các quyền được pháp luật bảo vệ:
- Quyền được cung cấp thông tin đầy đủ và minh bạch: Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng có nghĩa vụ giải trình về dư nợ, lãi suất, phí phạt, và điều kiện tất toán khi có yêu cầu từ khách hàng.
- Quyền yêu cầu kiểm tra và khiếu nại thông tin tại CIC: Nếu phát hiện sai sót trong thông tin tín dụng, khách hàng có quyền yêu cầu điều chỉnh, cập nhật hoặc xóa bỏ dữ liệu không đúng theo Điều 18 Thông tư 15/2023/TT-NHNN.
- Quyền tự nguyện tất toán và khôi phục uy tín tín dụng: Sau khi thanh toán toàn bộ nợ gốc, lãi và phí liên quan, khách hàng có thể yêu cầu ngân hàng xác nhận tất toán để gửi CIC cập nhật trạng thái. Dữ liệu này sẽ tiếp tục lưu trữ trong 5 năm, nhưng là cơ sở quan trọng để phục hồi tín dụng về sau.
6.3. Trách nhiệm pháp lý khi không xử lý nợ
Việc chậm xử lý nợ nhóm 5 có thể dẫn đến nhiều hậu quả pháp lý nghiêm trọng:
- Nguy cơ bị khởi kiện tại tòa án: Ngân hàng hoặc bên chủ nợ có thể khởi kiện yêu cầu thanh toán toàn bộ dư nợ. Nếu khách hàng không thực hiện nghĩa vụ theo bản án, có thể bị cưỡng chế thi hành án, kê biên tài sản.
- Xử lý tài sản bảo đảm không cần khởi kiện: Theo Điều 301 và Điều 309–318 Bộ luật Dân sự 2015, nếu khoản vay có tài sản thế chấp hoặc cầm cố, ngân hàng có quyền thu giữ và bán tài sản bảo đảm để thu hồi nợ mà không cần thông qua tòa án nếu thỏa thuận từ trước đã có.
- Mất hoàn toàn khả năng vay vốn trong hệ thống ngân hàng: CIC sẽ xếp khách hàng vào danh sách “không đủ điều kiện vay vốn”. Tình trạng này có thể kéo dài tối thiểu 5 năm, làm ảnh hưởng lớn đến uy tín và khả năng tài chính cá nhân/doanh nghiệp.
- Số liệu thực tế: Theo thống kê từ Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) năm 2024, nợ nhóm 5 tăng 12% so với năm 2023, đạt khoảng 22.000 tỷ đồng, phần lớn do khách hàng không chủ động xử lý nợ kịp thời sau khi rơi vào nhóm 4.
Nợ xấu nhóm 5 là nhóm nợ nghiêm trọng nhất, gây khó khăn lớn trong việc vay vốn và các giao dịch tài chính. Tuy nhiên, việc tất toán nợ sớm, đàm phán cơ cấu lại nợ, và kiểm tra thông tin trên CIC có thể giúp cải thiện tình trạng tín dụng. Một số ngân hàng như VPBank, OCB, hoặc công ty tài chính như FE Credit có thể hỗ trợ vay thế chấp với điều kiện nghiêm ngặt. Các luật sư tại Luật Thiên Mã sẽ hỗ trợ bạn xử lý nợ nhóm 5, chuẩn bị hồ sơ vay vốn, và đàm phán với ngân hàng để đạt kết quả tốt nhất. Hãy đặt lịch tư vấn miễn phí ngay hôm nay tại đây để được các luật sư của Luật Thiên Mã giải đáp mọi thắc mắc và đưa ra giải pháp tối ưu nhất cho bạn!
